Gisteren waren we uitgenodigd bij onze goede vrienden Alex en Gaby voor de door hen georganiseerde Paasbrunch. Onze koks waren Gaby en Herman en allemachtig wat kunnen die koken zeg. Op een gegeven moment waren we volledig de tel kwijt en het smaakspoor bijster. Hierboven een van de negen (dacht ik) gangen. De brunch begon om een uur of één en ging door tot laat in de avond. Negen gangen. Dan zeg je op zo beleefd mogelijke toon: dankjewel, beter nog: merçi beaucoup chefs!
Ook de wijnen die het maal vergezelden mochten er zijn. Vooral de Oostenrijkse Grüner Veltliner maakte indruk. Maar wat ik vooral indrukwekkend vind, is dat Alex en Gaby zoveel plezier en levensvreugde uitstralen. Ze hebben een wat lastige periode terug met veel zakelijke tegenslag. De toekomst zag er een half jaar geleden bepaalde niet rooskleurig uit. Ik zal hier geen details uit de doeken doen, maar ik heb respect voor doorzettingsvermogen en de veerkracht die zij tonen. En met deze Paasbrunch hebben ze laten zien dat heerlijk eten ook fantastisch in eigen huis kan. Met geweldige koks en goed gezelschap. Het was nog lang onrustig in Monnickendam...
Dat brengt me trouwens op een ander thema dat hier zijdelings wel weer mee te maken heeft. Dinsdag mocht ik een workshop bijwonen van Rupert Parker Brady en Eric Bekkering. 'Passie voor de klant' was het onderwerp. Ook hier een zeer gemêleerd en geanimeerd gezelschap. De workshop riep veel op. Slechte ervaringen met telecombedrijven en internetproviders voerden de boventoon. Maar de insteek was steeds positief en ik ben ervan overtuigd dat Rupert en Eric veel aan ons commentaar hebben gehad.
Op een gegeven moment vertelde een van de gastheren over een radioloog die hij kende. Deze radioloog had hem verteld dat zijn inkomen gehalveerd zou worden. Dan schrik je natuurlijk wel even. Beelden van de Voedselbank en de kledingservice van het Leger des Heils doemen onmiddellijk. Gelukkig was deze gastheer zo scherp om even door te vragen. 'Wat ga je dan verdienen?' Het antwoord shockeerde me: de radioloog zou van een maandsalaris van 36.000 naar 18.000 gaan en daar voegde hij nog aan toe dat hij blij was dat hij geen huis van 2 miljoen had gekocht, zoals z'n collega, maar van 'slechts' 1 miljoen. Sinds dit verhaal vraag ik me af hoe het zit met de Balkenende-norm. Geldt die niet voor specialisten? Zo nee, dan wordt het tijd dat die norm breed wordt ingevoerd.

Sommige verhalen die je hoort, kun je niet een twee drie opschrijven. Die moeten landen. Beklijven. Indalen. Dit verhaal begint met het overlijden van mijn schoonmoeder op 24 januari. Ze was op Bali, waar ze ieder jaar overwinterde. De laatste tien, vijftien jaar van haar leven heeft ze voor een groot deel doorgebracht in het land van haar jeugd: Indonesië. Ook zocht ze de plek op waar haar vader is overleden, toen hij door de Japanners was tewerkgesteld bij de Burma-spoorlijn. Er bleek inderdaad een grafmonument te zijn met zijn naam erop. De vrouw op de foto is overigens niet mijn schoonmoeder.
De dood is een afscheid, maar brengt ook mensen bij elkaar. Zo maakten we na de crematie, tijdens de Indische maaltijd waarover ik al eerder schreef, de afspraak om bij een Indische oom en tante in Eindhoven op bezoek te gaan. Dus togen we, mijn vrouw, haar vader en mijn zwager, twee weken geleden naar Eindhoven. Het was prachtig weer, dus we zaten in de tuin (je kunt het je nu bijna niet meer voorstellen).
Binnen de kortste keren zat ik met de oom en mijn schoonvader de verzameling fotoboeken van die oom door te kijken. Even waande ik me een toeschouwer in dat verre Nederlands Indië, in een tijdperk waar ik zelf niets van heb meegemaakt. Ondertussen gaf de oom commentaar bij de foto's. Bij één foto - van hun gezin - meldde bij bijna terloops dat de lange jongen links zijn oudste broer was en 'die is onthoofd door de Jappen'.
Wat zeg je dan? Hoe reageer je op zoiets? Nadat ik mijn afschuw had uitgesproken, lichtte de oom zijn verhaal toe. Zijn oudste broer werkte bij de NIROM, de Nederlandsch Indische Radio Omroep Maatschappij. Toen de Japanners Bandung binnenvielen, waren ze al snel naar de NIROM opgetrokken. De drie radiomannen die ter plekke waren, werden direct meegenomen en nog dezelfde dag, zonder enige vorm van proces, onthoofd. De oom zelf had jaren in verschillende kampen doorgebracht.
Zo werd het deksel van een stuk recente geschiedenis even opgelicht. Ik kreeg een kijkje daarin, via de persoonlijke historie van een oom van mijn vrouw. Ik vond het indrukwekkend. Zoals vroeger ook de oorlogsverhalen van mijn ouders grote indruk maakten. Mijn moeder woonde vlakbij het vliegveld van Leeuwarden; zij heeft veel moeten schuilen tijdens bombardementen. Mijn pake, de vader van mijn vader - boer in Stiens, had onderduikers.
De generatie die nog uit eerste hand kan verhalen over hun oorlogservaringen, in Europa of het Verre Oosten, sterft langzaam maar zeker uit. Daarmee verdwijnen de verhalen die rechtstreeks uit de geheugens komen. Ik hoop dat ons collectieve geheugen sterk genoeg is om de herinnering levend te houden. En gelukkig zijn er mensen die op zoek gaan naar die persoonlijke verhalen. Zoals Klaas, over wie ik eerder al schreef, die dit jaar de reis gaat maken die zijn vader als jong sergeant eind jaren '40 maakte. Ik hoop dat hij prachtige verhalen kan optekenen en misschien levert het wel uniek document op in de vorm van een blog of een boek. Goede reis Klaas!

De laatste jaren bekruipt mij steeds vaker het gevoel dat wij Nederlanders bekend beginnen te staan als de bozige, gefrustreerde types van Europa. Neem nou Volendam, vissers- en zangersdorp aan de voormalige Zuiderzee. Uiterst populair bij toeristen die meer willen zien dan Amsterdam. In colonnes lopen ze de Volendamse dijk op en af, laten een foto maken in Volendams kostuum (grote hilariteit bij de collega-toeristen die dat niet durven of willen), proberen een duur betaald palinkie (waarschijnlijk import) en schieten ondertussen hun geheugenkaartje vol. Volendam is een zeer welvarend dorp. Bart Smit zit er bijvoorbeeld. En zo nog heel veel andere bedrijvigheid. Het dorp was het mekka (haha) van de zzp'er. De meeste Volendammers werken hard en veel en wat ze daarmee verdienen kun je zien aan hun huizen. Het was (en is waarschijnlijk) een dorp met veel rijkdom.
Tegelijkertijd is Volendam zeer gesloten. Ik ken verhalen van mensen die, ondanks hun huwelijk met iemand uit Volendam, na jaren nog steeds geen deel uitmaakten van de familie. Althans, zo ervoeren ze dat. Die geslotenheid, dat gevoel van anders zijn dan de anderen, die basiswaarde van 'wij zijn Volendammers' zou ook wel een ten grondslag kunnen liggen aan het feit dat bij de laatste Tweede Kamer verkiezingen meer dan 40% van de Volendammers PVV stemde. Tot zo ver de gastvrijheid en openheid van de ex-zeelieden die zich tot zzp'ers hebben getransformeerd.
In Zuid-Italië wordt nog volop gevist. Een moeilijke business daar in de Middellandse zee die almaar leger raakt. En als die vissers op zo'n zeer zuidelijk eiland dan ook nog voortdurend worden geconfronteerd met bootvluchtelingen, wordt het helemaal ingewikkeld. Daarover verhaalt de film 'Terraferma'. De gesloten wereld van de Italiaanse vissers met vele tradities en rituelen. Maar ook een wereld waarin een aantal ijzeren wetten gelden. En die wetten van de zee stroken niet altijd met de wetten van het land. Zo zal een goede visser een drenkeling altijd opvissen. Ook al zegt de wet dat hij hem of haar niet aan land mag brengen. Daarover gaat 'Terraferma'. Een mooi verteld, prachtig gefilmd, relatief klein drama. Met vissers die het hart laten spreken en carabinieri die de wet uitvoeren. Met een moeder en een zoon - de vader is op zee verdwenen - die het hoofd boven water proberen te houden. En bootvluchtelingen en vis natuurlijk. Misschien moeten ze die film in Volendam maar eens collectief gaan zien. Hoewel de kans dat er een bootvluchteling op de dijk aanspoelt miniem is, zou het mooi zijn als het nog altijd kloppende vissershart van de Volendammers zou worden aangesproken. Want je kunt veel onaardige dingen over Volendam en de Volendammers zeggen; er is wel een heel sterk gevoel van solidariteit. En dat wil zeggen dat de leden van een groep - een dorp in dit geval - een gemeenschappelijk belang onderschrijven, ten gunste van de groepsleden, maar soms ten koste van zichzelf. Het kan daarmee bijdragen aan de sociale cohesie. Ergens zit er dus ook opofferingsbereidheid bij de Volendammers. Het enige wat er eigenlijk nog hoeft te gebeuren is dat ze hun hart iets meer open gooien. Zoals die ene vissersfamilie in 'Terraferma'. Voor de carabinieri hoeven we