Wanneer heb jij jezelf voor het laatst ontwikkeld? Rare vraag hè. Toch doen we dat allemaal iedere dag. Ontwikkeling is onontkoombaar, of er nou een opleiding, cursus, training, bewustwordingscyclus of wat dan ook maar aan vastzit of niet. Het lastige is wel dat als je je ontwikkelt, je meestal graag ook meer wilt worden. Of beter. Of sterker. Of slimmer. En dat is een misvatting.
Jezelf ontwikkelen kan pas echt als je bereid bent om jezelf af te wikkelen. Om je eigen ui stukje bij beetje af te pellen. Om vragen aan jezelf te stellen die je eigenlijk liever uit de weg gaat. En vooral ook om de bereidheid om te accepteren dat er op de meeste vragen helemaal geen antwoorden zijn. Dat je het dus maar moet accepteren.
Misschien zou dat zelfs nog wel de allerbeste ontwikkeling zijn van jezelf: jezelf helemaal, totaal accepteren. Met alles wat je hebt en alles wat je bent. Je lichte verslavingsgevoeligheid. Je nukkigheid. Je net iets te sterke drang om het iedereen naar de zin te maken. Je bazigheid. Je voorkeur voor seksistische moppen. Je neiging om op alles 'ja' te zeggen en een dag later toch weer 'nee'. 
Wat gebeurt er als je jezelf compleet ontwikkelt (klinkt bijna alsof het niet kan - het gaat ook meer om het willen, het streven. Slechts een enkeling is daarin heel ver. Je kunt zelf de voorbeelden wel verzinnen). Als je alles wat maar mogelijk is eraf haalt. Als je zo naakt bent als je nog nooit eerder was. En begrijp me goed, daar heb je echt geen psychiater voor nodig. Als je al die lagen aan opvoeding, cultuur, wenselijk gedrag, denkpatronen, overgevoeligheden afwikkelt, wat zie je dan? Of beter: wie?
Met een beetje geluk zie je dan iets prachtigs. Iets dat jezelf als mens overstijgt. Je krijgt iets te zien van je ziel. Van het universele, het goddelijke zo je wilt, in jezelf. Dat wat jou meer maakt dan een goed ontwikkeld mens. Dat wat jou onderscheidt van ieder ander en tegelijkertijd verbindt met ieder ander. 
Als je begint met ont-wikkelen, ga je zien waarom je tijdelijk hier bent. Jouw missie voor deze wereld zit diep binnenin. En ik beloof je, als je die eenmaal hebt gezien, als je alles zo hebt afgewikkeld dat je 'waarom' zich openbaart, dan overvalt je een groot gevoel van ontspanning (jezelf ontspannen...). Alsof je thuis komt. 
Ik denk dat we hier in Nederland, het rijke westen nog heel wat ontwikkelingshulp kunnen gebruiken. We zijn zo ontzettend verdwaald in een wereld zonder echte waarden. Die vinden we alleen maar als we bereid zijn om diep, diep, diep bij onszelf te rade te gaan. En als we eindelijk weer eens willen luisteren naar al die wijzen die ons al eeuwenlang daarop wijzen. Je mag zelf kiezen wie je de beste, leukste, spannendste, meest inspirerende vindt. Wie je kiest maakt in wezen niet uit, omdat ze uiteindelijk allemaal hetzelfde vertellen, verpakt in de woorden van hun tijd. 
Als ik het heel kort samenvat, zeggen ze: 'Jij bent zo mooi, je bent zo goed, je bent zo sterk. Je bent liefde in elk en ieder opzicht. Ga en laat iedereen om je heen dat zien en voelen. Dat is genoeg.' Als we dat nou eens allemaal een beetje meer gaan doen. Dat lijkt mij een hele mooie ontwikkeling.

Ontluisteren wil volgens de online Van Dale zeggen: van aanzien, eer of schoonheid beroven. Dat kan natuurlijk alleen maar als je het idee hebt die je die drie, of een of twee ervan bezit. Alleen bezit kun je roven. Ik moet de eerste dief of inbreker nog tegenkomen die in een leeg huis zijn slag probeert te slaan. 
Maar waarom zou je in vredesnaam jezelf van aanzien, eer of schoonheid beroven? Het korte antwoord is: omdat het er is niet is. Wat wij eer, aanzien en schoonheid noemen is hoogstens een totaal cultureel bepaalde momentopname.
Laten we beginnen met aanzien. Ik ga geen namen noemen, maar er hoeft maar dat te gebeuren en je aanzien valt in duigen. En dan donder je keihard van je voetstuk. Wat eerst zo fijn voelde blijkt dan ineens een loden last. Hetzelfde geldt voor eer. Als je je in je eer voelt aangetast, wat voel je dan eigenlijk? Is het niet gewoon je ego dat knetterhard in je oor tettert dat je iets niet hoeft te pikken? En wat ligt daar dan onder? Is het misschien de angst?
Komen we bij de schoonheid. Daar kun je van alles onder verstaan. En het enige wat je van schoonheid kunt roven is het beeld ervan. Het beeld dat je zelf hebt en dat anderen hebben. Meer niet. I-ma-go. Het is niet wie je bent en zelfs niet wat je ziet. Er zit niet voor niets het woord 'schoon' in...
Als we dan ergens van beroofd zouden mogen worden, dan mag dat wel ons ego zijn. Niet dat je geen 'zelf' mag hebben, maar ons ego is direct gekoppeld aan dat aanzien, die eer en die schoonheid. Het wil gevoed worden met die drie dingen en nog veel meer. Dat is junkfood. Hoe dikker het ego, hoe meer het lijkt te kunnen verliezen.
Stap af van al die interpretaties. Luister niet naar al die cultuurbepaalde indrukken die je weliswaar voortdurend meekrijgt, maar die jou niet hoeven te bepalen.
​Daarom is het essentieel om geregeld te ont-luisteren. Om de knop om te zetten. De beeldenstroom te pauzeren. De woordenbrei een tijdelijk halt toe te roepen. Wat mij betreft noemen we de stiltegebieden vanaf nu de ont-luisterplekken.
Waarom dat zo belangrijk is? Als je gaat ont-luisteren ga je automatisch ook ont-dekken. Je gaat het stilteplekje in jezelf vinden. Dat is een wonderbaarlijk oord waar je nooit, nee werkelijk nooit uitgekeken raakt. Het is peilloos diep en tegelijk oneindig groot. Je ziet er dat al het grote ook in het allerkleinste te vinden is. Dat alles wat wij aan moois in ons hebben universeel is. En dat we tot elkaar veroordeeld zijn, alles en iedereen op deze wereld, omdat we universeel aan elkaar verbonden zijn.
Misschien is het wel een onthutsende gedachte voor je: leven zonder ego. Troost je hiermee: ik kan het ook nog niet. Het gaat erom dat je ermee begint. Als je dat eenmaal doet, kun je niet meer stoppen. Wat je ook probeert, hoe je ook afgeleid word, je zult telkens terugkomen bij het moment dat je even je ego losliet. Dat je even ont-luisterde. Onontkoombaar. En daarom zeg ik: welkom op je stilteplekje. Je bent er nooit alleen.

'Niets menselijks is mij vreemd' - ooit opgeschreven door de Romeinse theaterschrijver Terentius - mag aan de oppervlakte vriendelijk klinken; er schuilt eigenlijk een nogal trieste conclusie onder. Het klinkt bijna als een excuus voor alle wandaden die we al dan niet in naam van de menselijkheid plegen. 
Met een beroep op het mens zijn, roepen sommige mensen afschuwelijke dingen over andere mensen. Op persoonlijk niveau, en steeds vaker ook op politiek en maatschappelijk niveau. Niets menselijks is die roepers vreemd. Maar het klopt natuurlijk niet. Alleen al omdat we ons beter niet kunnen beroepen op ons mens zijn. Want daarmee ontkennen we al die veel diepere lagen die we hebben. Die ons niet isoleren, maar juist verbinden. 
Ik zou ervoor willen pleiten dat we onszelf wat meer ontmenselijken. Dat we op zoek gaan naar wat ons tot veel meer dan alleen mens maakt. Want als mensen zijn we even hier en dan weer weg. Wat rest is de herinnering en hier en daar iets dat we hebben geproduceerd. Erfgoed, cultuurgoed, kunst, literatuur, hier en daar een gebouw en zo kun je nog wel wat meer verzinnen. Van de makers resten alleen nog de resten en de verhalen.
Alles wat we aan kunst, cu;tuur, vernieuwing en verbetering hebben komt voort uit inspiratie. Uit 'in spiritus' zijn. In de geest dus. In het gebied waar de rede zwijgt en waar het universele spreekt. Daar waar hetgeen geboren wordt dat ons verbindt, dat ons aanspreekt op wat ons allemaal hetzelfde maakt. 
Als je het lef hebt om jezelf te ont-menselijken word je universeel zou je kunnen zeggen. Allesomvattend. Volledig en vol begrip. Dat gebeurt natuurlijk niet van de ene op de andere dag. Ik ben er eerlijk gezegd ook nog bepaald geen kampioen in (alsof je dat zou kunnen worden...). Maar op het moment dat je begint met het inzien dat dat wat je tot een uniek mens maakt, juist voortkomt uit het niet menselijke, dus uit het universele, dan komt er een onstuitbaar proces op gang. Je ontkomt er niet meer aan dat je anderen ook zo gaat zien. Dat je door het menselijke heen, het universele gaat zien. Dat je in plaats van verwijdering, toenadering zoekt. Grote woorden misschien, maar het kan in de hele kleine dingen zitten. Een praatje, een glimlach, een beetje hulp met het een of ander. 
Het mooie is ook dat zoiets niet je gevoel van trots aanspreekt, maar je gevoel van gelijkheid, van verbondenheid. Zulke kleine of grotere daden toveren bijna automatisch een glimlach op jouw gezicht en dat van de ander. Voorbeelden te over en niet allen op facebook en youtube.
Dus zie jezelf als veel meer dan een mens met nukken en grillen, grappen en grollen, voorkeurtjes en meninkjes. Ontmenselijk jezelf en ontdek dat je alles en iedereen kunt omvatten. Jouw wereld en dé wereld (alsof die gescheiden zijn) zullen er een stuk mooier en beter van worden.

Als je niet oppast neem je het raadsel over wie je bent zo mee je graf in. Dat zou niet alleen jammer zijn, maar ook volledig voorbij gaan aan wat je hier komt doen. Want zijn dat niet de twee allergrootste vragen die het leven ons stelt: 'Wie ben ik?' En 'Wat doe ik hier?'
De antwoorden op die vragen vind je nergens anders dan bij jezelf (vandaar dat ik dat woord zo vaak gebruik). Ieder mens is een enigma. We worden allemaal geboren om een forse batterij vragen te beantwoorden. En dat zijn dan vaak ook nog vragen waarop je niet een twee drie een antwoord hebt. Inderdaad, de levensvragen. Ze komen op je pad en je moet er wat mee, of je wilt of niet. Voorbeelden te over in je leven, denk ik, hoe lang je hier ook verblijft. De 'waarom'-vraag die er meestal aan gekoppeld is, is volstrekt zinloos. Waarom overkomt mij/hem/haar dit? Iedereen die beweert dat te kunnen duiden zit op een vals spoor.
Het leven schotelt je van alles voor. Zonder reden, zonder doel. Er is geen hogere macht die dat oplegt of aanstuurt. Geen kwade genius die het je moeilijk maakt. Hoe je omgaat met wat er gebeurt kan je hoogstens helpen om het raadsel dat je bent steeds verder te doorgronden. Dus staak je verzet. Accepteer wat er komt en probeer te zien, te begrijpen wat het je wil vertellen. Stop met jezelf ver-raden en start met jezelf ont-raden. Dit ben jij. Je bent nu hier en dit komt op je af. Het is een moment. Alles wat erna komt is weer anders. Hoe mooi of lelijk zo'n moment ook lijkt.
​En bedenk dat wie jij bent uniek is. Net als de missie die je hier hebt. Jazeker: missie. Die heeft iedereen. Die van mij is om je over deze onderwerpen te laten nadenken. Dat raadsel heb ik voor mezelf alvast opgelost. Hoe? Niet door te zoeken, maar door te doen. Door uit te proberen. Door - in mijn geval - te blijven schrijven. Toen openbaarde het zich en ik was in staat om het te zien. Nu jij nog.

Mensen die iets ingrijpends in hun leven hebben meegemaakt zeggen wel eens: 'Ik moest mezelf helemaal opnieuw uitvinden'. Mooie uitspraak, want het impliceert dat we allemaal uitvinders zijn. Dat ieder van ons in staat is om in ieder geval één 'ding' opnieuw uit te vinden namelijk zichzelf.
Het is ook een hoopvolle gedachte, want het zou ook betekenen dat we de blauwdruk van een nieuwe versie van onszelf kunnen maken en die nieuwe ik vervolgens ook in praktijk kunnen brengen. 
Tegelijkertijd is het natuurlijk een fabeltje - ondanks wat vele meer of minder begenadigde deskundigen ons willen laten geloven. Met goede hulp kun je uiteraard best aan jezelf sleutelen en ik zal de laatste zijn die ontkent dat zoiets effect heeft. Maar dat zit allemaal meer in de sfeer van lapwerk, kleine of grotere reparaties of een al dan niet forse onderhoudsbeurt, dan dat je jezelf als mens compleet opnieuw uitvindt. Want uiteindelijk komt het toch op jezelf neer. Wat jij bereid bent  te doen met al die nieuw verworven inzichten over jezelf. De grootste kunst is om jezelf daartoe in staat te stellen. Om daar echt en diepgaand ruimte voor te maken. Daarvoor zit er niets anders op dan jezelf te ontvinden.
Dus hup - overboord met die kijk op jezelf die je al jaren hebt. Al die ingeprente beelden van jou over jou. Heb je die echt zelf gemaakt? Dacht het niet. Die zelfkijk is een grote optelsom van alles wat je hebt meegemaakt en iedereen die een blijvende indruk op je heeft gemaakt. Zit misschien veel minder echt 'eigens' in dan je misschien wel zou willen.
Daarvoor moet je aan de ene kant veel dieper kijken en aan de andere kant veel meer loslaten. Ontvinden betekent afstappen van hoe en wie je moet zijn en aanhaken bij wie je echt bent. Het betekent ook dat je op zoek gaat naar waarvoor je hier echt bent. Wat je - zoals de Fransen het zo mooi zeggen - 'raison d'être' is. Dat vraagt om inzicht. Om ruimte maken in je hoofd en je hart. In je ziel. Het vraagt bovenal om niet meer van alles van jezelf te vinden. Om al die meninkjes over jezelf en je gedrag en je (on)hebbelijkheden los te laten.
Doe dat en je zult zien dat er ten diepste niet zoveel te vinden is. Niet over jezelf en niet over anderen. Het is simpelweg een kwestie van zijn. To be or not to be, that's the question. 

Vorige week en de week daarvoor zat ik drie dagen in de gevangenis. Eerst in Sassenheim; daarna in Veenhuizen. Samen met Jaap Stahlie, Desmond Read, Jesaja, Jan Erik Fokke en Gijs Advokaat beleefden we twee keer drie hele bijzondere dagen met de jongeren die in die justitiële jeugdinrichtingen verblijven (of verbleven, want een aantal van hen is inmiddels al weer vrij).
Werken met deze jongeren is elke keer weer een unieke ervaring. In de basis is het eenvoudig (en dat is het allermoeilijkste schreef ik al eens hier), want deze jongeren hebben allemaal een hele sterke antenne voor echtheid. Als je pretenties hebt, vergeet het dan maar. Prikken ze feilloos doorheen. Wat je doet en hoe je je voordoet moet honderd procent waarachtig zijn. 
Juist omdat veel van deze jongeren dingen hebben geflikt waar niemand trots op mag zijn, proberen wij met hen een heel persoonlijk iets te creëren waarop ze wel trots zijn. En dat lukt bijna al deze jongens. Ondanks groeps- en tijdsdruk. Ondanks beperkt schrijfvermogen. Ondanks alle gedragsproblemen en stoornissen waar ze last van kunnen hebben. De luiken die ze hebben opgetrokken om zichzelf of anderen te beschermen, gaan even omlaag. Ze onthullen zich.
En dan mogen wij even in hun hart kijken. Ze schrijven aan hun moeder, hun broers, zussen, neven, nichten. Hartverscheurende teksten soms. Vol spijt, vol excuses en vol wensen om het in de toekomst beter te doen. Om de valkuilen te vermijden en - dat vind ik het allermooist - vooral met de behoefte om hun naasten geen verdriet meer te doen. 
De posters die ze maken - van iedere poster wordt maar 1 exemplaar gedrukt en die krijgen zij - kan ik hier niet tonen. Maar de manier waarop Jaap Stahlie ze portretteert geeft een kijkje in hun ziel. In wie ze echt zijn. De combinatie van die foto's met hun zelfgeschreven teksten - toegegeven, met een beetje hulp van rappers Desmond en Jesaja en mijzelf, zijn indrukwekkend. Ze geven hoop. Ze tonen trots. 
De posters zijn voor de jongeren een symbool van eigenwaarde. Ze zijn staan voor een gebaar van hen zelf voor vele anderen. Daarmee is niet goedgemaakt wat ze hebben gedaan. Maar het is wel een opening naar een hoopvolle toekomst. Ze zijn tijdens de workshop en bij het zien van hun posters even ontluikt. En ik kan alleen maar hopen en wensen dat dat proces zich voortzet. Want als je jezelf weet te onthullen, van je al dan niet dikke huls ontdoet, ga je langzaam maar zeker zien en laten zien dat je de wereld ook echt iets goeds te bieden hebt.

De meeste mensen hebben het wel eens gezien: een klein kind dat zichzelf ontdekt. Dat uit nieuwsgierigheid aan zijn of haar eigen lichaam gaat plukken en gaat uitproberen wat er gebeurt als je dit of dat doet. Prachtig.
Ook als volwassene valt er nog heel wat te ontdekken - al dan niet met hulp van anderen. Zo ontdek je van alles over jezelf op het moment dat je een relatie aangaat. En - als je dat wilt - blijft dat maar doorgaan, ook als je al langer bij elkaar bent. 
Maar wat is ontdekken nou eigenlijk echt? Ont-dekken. Niet meer bedekken. Het deksel, de bedekking eraf halen. En wat ga je dan zien? Wat zie je van jezelf als je er alles, alles eraf haalt? Dan komt je kern tevoorschijn. Wie je echt bent. De persoon, de mens, de ziel die het allerdiepst binnenin je zit.
Ontdaan van alle sociale conventies. Alle culturele, religieuze en andere 'belastingen' gestript. Zonder alle al dan niet door trauma's beladen emoties. Alle inter-relationele gevoeligheden eraf gehaald. En het denken even helemaal op de achtergrond.
Wat blijft er dan van je over? Wie ben je dan? Wat maakt die kern van jou zo ontzettend mooi? Wat straalt die uit? En waarom straalt je ziel, je echte zelf juist dat uit, en niet iets anders?
Er zijn wel honderdduizend manieren om dat proces van ont-dekken op te starten en vol te houden. Een van de belangrijkste voorwaarden: je moet jezelf niet voor lief nemen. Je moet de wil hebben om dat deksel eraf te tillen. En vervolgens het lef hebben om echt te zien wat daaronder ligt. Om door de lagen en de spinnenwebben heen te kijken. Om alles aan de kant te duwen wat je echte kern versluiert, verduistert, verdonkeremaant. 
En doe dat in de wetenschap dat wat je zult zien prachtig is. De wereld om ons heen lijkt nogal eens te zeggen dat we duister en negatief zijn, maar in de kern is dat absoluut niet waar. Til het deksel maar op en kijk maar goed. Je zult meteen, na een tijdje of langzaam maar zeker ontdekken welke belofte jij bent voor de wereld. 

In ieder van ons wonen tientallen, zo niet honderden anderen. Hun aanwezigheid, hun stemmen, hun gefluister klinkt voortdurend in onze hoofden en misschien ook wel onze harten. De boze bas van je vader; de meeslepende schaterlach van je moeder; het gekwetter van je zussen; de 'pang pangs - jij bent dood van je broers. De aanwijzingen en aanmoedigingen van al je leraren. De nare commentaren van je collega's. De wijze woorden van je oma. De zalvende stem van de predikant of de pastoor. 
Hele volken bewonen je geheugen en op de gekste momenten komen ze tevoorschijn. Om je raad te geven. Om je in een richting te sturen. Om duidelijk te maken dat je heel erg gelijk of heel erg ongelijk hebt. Om te zeggen dat je alle recht hebt om zo boos - verdrietig - gefrustreerd - verliefd - cynisch of wat dan ook maar te zijn.
Al die stemmen bevestigen of ontkennen wat je voelt of denkt. Ze zijn je medestander of je tegenstander. Of je dat nou leuk vindt of niet. En het vervelendste is nog wel dat het lijkt of je ze niet kunt uitzetten. Al die raadgevers uit het verre of nabije verleden. 
Toch hoeft die enorme bevolking - die ook nog eens voortdurend groeit - je hoofd en zeker je hart niet te besturen. Je kunt ze met relatief gemak even uitschakelen. Ik zeg 'even', want ze komen wel altijd weer terug. 
Je hebt waarschijnlijk het meeste last van die populatie als je stress ervaart. Op de een of andere manier werkt spanning als smeermiddel voor die stemmen. Hoe meer stress, hoe meer stemmen en hoe harder die gaan klinken. 
Als je jezelf wilt ontvolken, wees dan de stress de baas. Concentreer je op je adem. Volg je ademhaling. Hoe die in en uit gaat. Doe dat een tijdje - 10 seconden kan al genoeg zijn - en je zult merken dat het volk langzaam stiller wordt. Hoe langer je zelf stil bent en je adem volgt hoe stiller je bevolking wordt. Uiteindelijk zwijgen ze. 
En dan komt er iemand anders aan het woord. De stilte. Als die spreekt, voel je de rust. Als stilte zich laat horen, weet je dat het goed is. Dat je bij jezelf bent. Wat je dan hoort is de stem van het universum. Van wie je echt bent. En die zegt dat jij net als alles wat leeft deel uitmaakt van iets dat allesomvattend is. Dat het begrip volk vele malen overtreft. De stilte vertelt je dat je verbonden bent met alles en iedereen. Dat het lijkt of er een begin en een einde aan jou is, maar dat het eigenlijk niet meer is dan een stadium. Dat alles in alles opgaat en zo steeds weer doorgaat. Het is de meest troostende, hoopvolle en overtuigende stem die ik ken. 

Heilig. Het begrip heeft de afgelopen decennia fors aan waarde ingeboet. Wie wil er anno nu nog heilig zijn? Met de ontkerkelijking zijn we met z'n allen ook fors ontheiligd. 
Waarom jezelf dan nog ontheiligen. Het is toch al gebeurd? We zijn toch al behoorlijk geseculariseerd in ons nuchtere Hollandje? Laten we in ieder geval eerst maar eens vaststellen dat ontkerkelijking een heel anders proces is dan ontheiliging. Niet meer naar een kerk gaan, kan heel goed tot gevolg hebben dat je je heil ergens anders gaat zoeken. Een spannende spiritueel leider, sex - drugs - rock & roll (allemaal tegelijk of niet); een nieuwe eco-religie; yoga (al dan niet bikram); je werk; je onderneming; je wetenschappelijke loopbaan. 
Het lijkt wel of je overal heil in kunt vinden. En toch zijn al die vormen van heil eindig. Op een dag kijk je in de spiegel en zeg je hardop tegen jezelf: is dit het allemaal waard? Wat heeft het me gebracht? Wat voor mens ben ik geworden? En voor wie ben ik die mens eigenlijk? Voor wie leef ik? En leef ik eigenlijk wel echt?
Jezelf ontheiligen wil zeggen dat je alle franje eraf haalt. Dat je tegen jezelf durft te zeggen: 'dit ben ik. Met al mijn kuren en slechte eigenschappen en onhebbelijkheden. Met mijn rare eetgewoontes en mijn boosheid over m'n partner die er ineens op de meest onverwachte momenten uit komt. Dit ben ik met mijn te dikke/te dunne/te lange/te korte lijf waar ik niet zo/heel erg blij mee ben. Dit ben ik met mijn ontzettend nare gedachten over sommige andere mensen (Was je maar dood; ik hoop dat het lot je keihard treft; Sterf, eikel enzvoorts). 
Dat ontheiligen begint en eindigt bij jezelf. Dat je bereid bent om jezelf helemaal te accepteren zoals je bent. Met al je mooie en al je lelijke kanten. Ontheiligen wil zeggen dat je er geen kwalificaties meer aan geeft. Dat je het oordeel over jezelf en wat je doet of laat weglaat. Want dat oordeel - daar komt heel veel rotzooi van. 
Je kunt nog zo'n goed mens zijn voor de hele wereld om je heen. Filantroop, fanatieke vrijwilliger, bestuurder met een hart; directeur met een echte en voelbare mensvisie, noem maar op. Alleen als je jezelf volledig weet te ontheiligen kun je echt van betekenis zijn voor anderen.
Ik zeg niet dat het eenvoudig is. Het is ook geen kunstje. Het vraagt volledig bewustzijn. Elke dag, ieder uur, elke minuut. Zelf ben ik ook nog lang niet ontheiligd. 
Maar ik doe mijn best. En ik zie wat er gebeurt als het lukt. Ontheiligde mensen zijn een zegen - om maar even in dezelfde terminologie te blijven. Voor zichzelf en voor iedereen om hem heen. Omdat ze er volledig kunnen zijn. Voor zichzelf en voor die anderen. Zonder rare laagjes. Zonder gekke filters. Zonder bijbedoelingen of geheime agenda's.
Ontheiligen is dus geen beeldenstorm. Geen oude wijn in nieuwe zakken. Het is een bewustwordingsproces dat je alleen maar zelf in gang kunt zetten. Sommige boeken kunnen je inspireren. Maar eigenlijk hoef je alleen maar aan wat ontheiligde mensen te denken. En nee, hier geen namen. Bedenk die zelf maar. Wel een tip: volgens bepaalde instituten kunnen de meest ontheiligde mensen heilig zijn. 

We mogen dan de geuzennaam 'koud kikkerlandje' hebben, qua meningen zijn we ondertussen tamelijk licht ontvlambaar geworden. En als we dan vlammen, sluipt er vaak een naar soort kilte in. Koudvuur, zou je kunnen zeggen. En dat is een nare kwaal.
We beheersen het emotiespelletje dat gekoppeld is aan het uitkomen voor onze mening maar matig. Temperament werkt naar twee kanten - let maar eens goed op bij discussies in Italië, Spanje of Griekenland. Hoe ver de standpunten ook uit elkaar liggen, de gasten aan tafel zijn zich bewust van het spel dat discussie heet.
Als je emoties je de baas zijn, heb je geen leven. Dan loop je rond in een flipperkast. Telkens weer raakt die keiharde stalen knikker je en lanceert je in een nieuwe emotie. Je bent bang dat je vriend(in) iemand anders leuker vindt. Je wordt boos omdat de trein een mankement heeft en je moet wachten op de volgende. Je bent blij omdat je een meevaller hebt van de belastingen. Je bent verdrietig omdat je kat is overreden. Je bent woedend omdat je kind niet de hulp krijgt die het nodig heeft.
Elke keer weer vlamt er iets op. Een heftige emotie. Je kunt er niet omheen. De stalen knikker heeft je te pakken. Je bent geraakt. Dat het gebeurt is een levensfeit. Niemand kan om z'n emoties heen. Maar of ze dan ook per se zo bepalend moeten zijn? Of je onderbuik dan ook je hersenmassa moet gaan aansturen?
Laten we een paar dingen vaststellen. Alles verandert voortdurend. Over het meeste heb je niets te zeggen. Omdat anderen het bepalen. Omdat het weer nou eenmaal grillig is. Omdat je directeur nou eenmaal grillig is. Omdat je ook neit kon weten dat er een auto van rechts zou komen. Omdat kinderen nou eenmaal onverwachte dingen doen. Omdat je ook niet aan de bovenkant kon zien dat de planken van de steiger zo verrot waren. Omdat je nooit, nooit maar dan ook nooit had kunnen voorzien dat je zoon een junk zou worden. 
Al met al dobberen we op de golven van het leven en krijgen we soms klap op klap - die stalen knikker in de flipperkast. Tegelijkertijd zijn wij in staat om van een afstandje naar onszelf te kijken. Wij kunnen naast onszelf gaan staan en observeren hoe we ons gedragen. Vaak doen we dat ook, maar dan achteraf. Ik had nooit... Had ik maar... Als ik ooit weer in zo'n situatie kom, dan... Enfin, je erkent het wel. Die gewoonte, of beter dat vermogen kunnen we veel vaker en veel beter inzetten. Meer in het moment zelf. 
Wat je voelt, dat is er. Daar kun je niet omheen. Maar je hoeft niet explosief te zijn. Je kunt dat observeren ook in het moment zelf toepassen. Dan ont-vlam je jezelf. Je haalt de angel eruit. Je stuurt die stalen knikker terug naar zijn hok. En daarmee ben je niet meer de speelbal van je eigen emoties. 
Ik zeg niet dat het gemakkelijk is. Zelf voel ik die knikker ook nog vaak genoeg en dan verander ik ook weer in een speelbal. Maar vaak ben ik ook in staat om even naar mezelf te kijken. Door heel goed te voelen wat de emotie is. Door erbij stil te staan. Door te observeren en me niet te laten meevoeren. Vaak helpt het om even stil te worden. Dan ebt het al weg en kun je eromheen lopen.
Ont-vlammen wil zeggen dat je de stilte even zoekt. Daar klinkt namelijk een ander geluid. Want de stilte spreekt. En die zegt dan bijvoorbeeld zoiets als: 'Ik ben altijd bij je. Je hoeft je niet zo te voelen. Jij bent veel meer dan wat je nu voelt. Je bent mooi en waardevol zoals je bent. Je hebt liefde in je. Luister maar naar mij, dan zul je die voelen. En die overstijgt alles.'
Jezelf ont-vlammen. Het wil niet zeggen dat het vuur dooft. Je passie blijft. Het betekent dat je je warmte omarmt en daarmee ook anderen kunt verwarmen.