Wie? Ik? Moet ik mezelf onthufteren? Hoezo? Ik ben toch een aardig mens? Kijk, dat is het aardige van dit soort terminologie. Het schept meteen onderscheid. De mensen die hufterig zijn - volgens die andere mensen - zien zichzelf niet zo of ze zitten er niet mee. De mensen die niet hufterig zijn - zo zien ze zichzelf meestal - zitten er enorm mee als ze dat etiket opgeplakt krijgen. 
Hufter. Het komt ergens vandaan. Het heeft een tamelijk negatieve klank - hoewel het vroeger vooral bangerik of zwakkeling betekende. En die betekenis zit er nog steeds wel enigszins in. Denk maar aan verkeershufter. Dat is toch vooral iemand die niet bereid is om zich aan de regels en de normen van het verkeer te conformeren.
Maar als je nou eens zou stil staan bij de hufter in jezelf. Want in ieder mens schuilt ook een hufter. Bij de een komt die wat subtieler naar buiten dan bij de ander. Maar de kop opsteken doet ie bij tijd en wijle. Dus wanneer ben ik een hufter? En wanneer ben jij dat? Ik weet zeker dat je die vraag nu al met een paar voorbeelden hebt beantwoord.
Het is niet erg om dat van jezelf te zien. Sterker, als je de hufter in jezelf hebt ontdekt en de momenten kunt zien waarop die naar buiten komt, begin je 'm al aardig onder controle te krijgen (en ja, de hufter is over het algemeen een man. Wie wil mag onthufteren ook vervangen door ontbitchen of iets vergelijkbaars).
Jezelf onthufteren gebeurt geleidelijk en min of meer automatisch als je je gaat realiseren dat er eigenlijk niet zoveel zelf is. Anders gezegd: hoe meer je zelf verdwijnt, hoe minder kansen de hufter krijgt. Hoe stiller en kleiner je ego wordt, hoe meer de hufter en de bitch gaan krimpen. 
Als je nog verder kijkt, zie je dat ze eigenlijk helemaal niet bestaan. Het zijn projecties, spiegelingen. Daarom is bespiegelen ook zo goed. Kan je niet genoeg doen. En er zijn zat wijzen uit oude en nieuwe tijden die je daar graag bij helpen. Blijkt dat onthufteren ineens iets te zijn dat heel eenvoudig is. Nog een tip: probeer even te glimlachen als je de hufter voelt opkomen. Geheid dat ie heel hard wegloopt.

Ben je zoals anderen ervaren dat je bent? Of ben je zoals je jezelf ervaart? Ben je wie je bent? Of ben je wie je denkt dat je bent. Zijn is niet zomaar iets. En jezelf zijn al helemaal niet. Want wat is je zelf? Hoe ziet dat eruit? Welke kleur? Welke vorm? Hoe ruikt en smaakt je zelf? 
Het antwoord is kort en heel eenvoudig: er bestaat geen zelf. Wat we zijn, en dat geldt echt voor iedereen, is het plaatje dat we van ons zelf gemaakt hebben. Met hulp van iedereen die ooit in ons leven langskwam. Met hulp van kerk, moskee, tempel. En niet in de laatste plaats van school, werk en loopbaan. Oh ja, en dan vergeet bijna nog je partner(s) en je kinderen. 
Allemaal voeding voor het ego. En veel, heel veel mensen doen weinig anders dan dat ego supersizen. Iedereen die Supersize me! gezien heeft, weet waar dat toe leidt. Opgepompte ego's zijn - en dat beseffen de meesten van ons wel - niet de meest sympathieke mensen. Hun focus is puur en alleen gericht op het voeren van het ego. Voorbeelden te over. 
Zulke types zouden er goed aan doen om zichzelf te onthorken. Maar, en nu kom het vervelende deel van dit stukkie, er is niets makkelijker dan van anderen zeggen dat het tijd wordt dat ze gaan onthorken. Een beetje onthorker begint bij zichzelf. Dat is meteen ook de startvraag: hoe eerlijk durf je tegen jezelf te zijn? Wanneer was en ben je een hork? En wat ga jij daaraan doen?
Om je een beetje op weg te helpen kom ik terug op het begin van wat ik schreef. Nou ja, de tweede alinea. Je kunt jezelf helpen (en troosten) met de gedachte dat er ten diepste geen zelf is. Jij, je buurman, die collega aan wie je zo'n hekel hebt, die docent die altijd zo lullig doet (en hele foute grapjes maakt - brrr) - allemaal bedenksels. Ja, je leest het goed: wij zijn verzinsels. Niet meer dan wat we zelf denken dat we zijn. 
Jezelf onthorken begint dus bij je zelf. Maak er een prop van en gooi die weg. Hop, in de prullenbak. Wat er dan overblijft? Het moment. De stilte. De leegte. De verbinding. Het universele. Het besef dat we allemaal met elkaar verknoopt zijn. En vooral en bovenal: de liefde! Probeer dan nog maar eens een hork te zijn.

Misschien draait Herr Fröbel zich wel om in zijn graf als hij dit leest. Juist hij was van mening dat het onderwijs wel wat meer speelsheid kon gebruiken. Maar goed, deze stukjes gaan niet allereerst over onderwijs, maar over jou. Waarom zou jij jezelf moeten ontfröbelen?
Ik heb geen idee wat jouw associaties zijn bij fröbelen, maar ik denk aan kinderlijk, amateuristisch en niet zo heel erg serieus. Het lijkt mij een goed idee om daarmee op te houden. Fröbelen wil zeggen dat je eromheen draait. Dat je in de periferie blijft en je onderwerp - en dus jezelf - niet serieus neemt. 
Natuurlijk weet ik ook wel dat spelenderwijs de mooiste dingen ontstaan, maar het is essentieel om een goed en scherp verschil te maken tussen doelgerichte speelsheid en spelletjes doen. Dat is wel een lastig onderscheid overigens, want hoe los en hoe gestructureerd moet het dan zijn? Daar is niet zomaar een formule voor te geven. Het verschilt per situatie; per vraag; per onderwerp en per persoon. 
Jezelf ontfröbelen - laten we het maar persoonlijk maken - wil zeggen dat je niet bang bent om jezelf serieus te nemen. In alles wat je doet. Dat is niet tegenstrijdig met speelsheid. Integendeel, het schept juist de ruimte om dan binnen een context of structuur te doen. En hoe doe je dat dan? Door echt naar jezelf te kijken en te luisteren. Door bij je gevoel te blijven. Door je intuïtie te volgen. Door te beseffen wie je bent en vooral wat je hier te doen hebt.
Doe je dat met heel je hart en ziel dan blijft er weinig ruimte over voor gefröbel (sorry Herr Fröbel). Niet dat er dan niets meer te lachen valt. Juist wel. En juist ook veel makkelijker. Als je jezelf ontfröbelt, zul je veel meer jezelf zijn. Je komt dichter bij je kern. bij wie jij echt bent. En ik voorspel je, dan valt er heel wat meer te lachen en heel wat minder te fröbelen. 
Dus wees als een kind. Ga totaal op in wat je doet. Doe het volledig, compleet en totaal. Verlies jezelf erin voor mijn part. Geef je eraan over. Laat al het andere los. Daar en daarin ligt je geluk. Je voldoening. Begin vandaag nog. Nu meteen. Ontfröbel jezelf en ontdek de schoonheid van jezelf en je zelf.

Wat je hier leest is niet echt. Het zijn digitale letters op je scherm. Zet je het scherm uit, dan zijn ze er niet meer. Misschien blijven een paar begrippen nog even hangen in je geheugen (zou ik leuk vinden), maar de kans is erg groot dat mijn woorden razendsnel vervliegen. En dat is prima. Want woorden kunnen weliswaar oorlogen ontketenen (denk in plaats van woorden even aan tweets), als ze welgemeend zijn kunnen ze nog veel beter mensen aan elkaar koppelen. 
Gelukkig is taal niet ons enige communicatiemiddel. Naast horen en luisteren kunnen we ook nog kijken, ruiken, tasten en proeven. Als je wilt weten of iemand iets echt meent ga je niet alleen af op wat diegene zegt, maar vooral en bovenal op hoe diegene het zegt. En dat is grappig. Zodra het menens wordt, spelen de woorden een minder grote rol. 
En dat gaat dan nog over communicatie met anderen. Het begint natuurlijk allemaal met de communicatie met jezelf. Hoe eerlijk durf je tegen jezelf te zijn? Hoezeer ben je bereid om jezelf, je eigen gedrag, je gewoontes, je valkuilen en je sterkte echt onder ogen te zien? En wat zeg je dan tegen jezelf? Ben je streng? Ben je ruimhartig? Ben je wispelturig? Ben je net zo liefdevol naar jezelf als naar anderen? 
Jezelf ontveinzen begint en eindigt bij jezelf. Bij het loslaten van wat niet echt is. Bij het zien van jezelf zoals je echt bent. Met je rothumeur en die klotegewoontes. Met die driften en die buien. Met je leugentjes en je draaikonterij. Zie het en wees mild. Kijk ernaar en besef dat je dat ook bent. Als je jezelf gaat ontveinzen, gaan de minder fijne kanten van jou langzaam maar zeker smelten. Want je durft ze te zien. Je praat er met jezelf over. Je accepteert ze. Je vecht niet, maar je laat ze los. En zo glijdt heel gestaag de ballast van je af.
Jezelf ontveinzen wil ook zeggen dat je minder hoeft te zeggen. Want je realiseert je dat het bij een ander ook zo kan zijn. Dat ook zij of hij die strijd misschien kent. En voert. Er groeit een mildheid in je. Omdat je de verbinding ziet. Omdat je de ander beter aanvoelt. Omdat je je verbonden voelt. Jezelf ontveinzen maakt je echter. Je leert de stilte waarderen. Waar niets is behalve je hartslag, je ademhaling en de ruis van de omgeving. Waarom zou je ooit nog veinzen? Het is goed waar je bent en zoals je bent. En zo is het.

In het leven ontdek je al snel dat er heel wat soorten vet zijn. En dan heb ik het niet over verzadigd, onverzadigd, trans- en andere vetten. Nee, ik bedoel het vet dat je nodig hebt om dingen van je af te laten glijden. Het vet dat je helpt om te slikken wat je eigenlijk tegenstaat. Het vet dat waarmee je je omringt om zure mensen van je af te houden. En het vet dat je gebruikt om je te weren tegen boosheid en cynisme.
Het gevaar is wel dat hoe meer van dat vet je gebruikt, hoe minder er van jezelf te zien is. De transparantie gaat weg. Je wordt troebel. En dat geldt niet alleen voor hoe anderen je zien, maar ook voor hoe je naar jezelf kijkt. Teveel lagen vet, maken het zicht er niet beter op.
Tegelijkertijd heb je wel wat vet nodig. Anders komt alles keihard binnen en dat valt ook niet mee. Smeermiddelen zorgen nou eenmaal dat de zaak lekker loopt. Dus de kunst is om de goede vetten te behouden en de slechte weg te werken. En ja, dat lijkt inderdaad op voedingsadvies.
Dat is het uiteindelijk ook. Alleen gaat het dan deze keer over emotionele, mentale en zo je wilt ook over spirituele voeding. Wat mij betreft mag je jezelf vooral spiritueel lekker vetmesten, maar zelfs dan zul je hier en daar het nodige van je af moeten laten glijden.
De grote kunst is om de goede vetten van de slechte vetten te onderscheiden. Het goede nieuws is dat je dat zelf heel goed kunt. Het vraagt wel dat je even die troebelheid, dat wazige beeld wegwerkt. Dus scherp naar jezelf kijkt. Wat moet je echt van je laten afglijden? En wat mag eigenlijk best wel wat meer binnenkomen? Voor wat mag je trouwens ook wie lezen. 
Die vragen beantwoord je natuurlijk niet zo een twee drie. Maar het nadenken erover is het begin van je ontvetting. Van het proces waarbij je zelf kiest waar en wanneer je je vet even aanspreekt. Want zonder vet vaart niemand wel. En met teveel vet gaat het ook niet echt lekker. 
Als je eenmaal dat proces aardig op gang hebt, ga je langzaam maar zeker iets merken. Eerst valt het nog bijna niet op. Maar op een dag kijk je in de spiegel en denk je: verrek, ik ga glimmen. Want dat is het het mooie van vet: wanneer je goed toepast, gaat het glimmen. Wie of wat het ook is. 

Wens je jezelf geregeld een spannende ontknoping? Of heb je het liever allemaal wat meer voorspelbaar? Zoek je in het leven voortdurend iets nieuws? Of vind je het eigenlijk allemaal wel prima zo? Voor alle duidelijkheid: welke vraag je ook met 'ja' beantwoordt, het is allemaal goed. Als je het bij jou past - prima. En als het niet bij je past, maar nou eenmaal zo is, ook goed.
Het leven is op zichzelf namelijk al één grote ontknoping. Of je dat nou wilt of niet. Je vergaart hoe dan ook steeds meer inzicht. Naarmate je ouder wordt, kijk je meer door de dingen heen. Je gaat meer inzien wat drijfveren van mensen zijn. Waarom ze doen wat ze doen. 
Dat begrijpen is overigens lang niet altijd prettig. Je ziet niet alleen de schoonheid, maar ook de lelijkheid. De wonden die mensen hebben opgelopen. De strijd die ze maar niet aangaan. Of juist wel. En wat dat met ze doet. Naast de liefde en de warmte, ga je ook steeds beter de pijn en het leed zien. Je zou dus zeggen dat het er niet makkelijker op wordt.
Hoe moeilijk of makkelijk het wordt, hangt vooral van jezelf af. Hoe ga je om met de dingen die tegenvallen? Met de mensen die tegen je lijken te zijn? Met gebeurtenissen waar je geen invloed op lijkt te hebben? Met verlies en tegenslag? Met zwaar weer in jouw leven, of dat van mensen die je dierbaar zijn? 
Je kunt daarvan enorm in de knoop raken. Van alles - van het grootste tot het kleinste - kan je leven volledig op z'n kop zetten. Maar het mooie is dat je zelf het touwtje in handen hebt. Je bent je eigen ontknoping. Jij kunt de kluwen ontwarren. Misschien soms met een beetje hulp. 
Je ontknoping begint met zien wat echt waarde heeft. Met in - zicht dus. Je moet eerst in zicht brengen wat echt belangrijk is. Dat leren zien. Dat leren herkennen en erkennen. En jazeker, dat is de liefde voor je kinderen, je partner, je ouders en vele anderen. Maar er is iets dat nog veel dieper gaat. Dat universeel is. En daardoor lastiger te zien en te voelen. 
Dat is universele liefde. Vanuit het besef dat alles en iedereen met elkaar verbonden is. Verknoopt, zou je kunnen zeggen. Als je dat voelt, ervaart - weet je dat niemand ten diepste beter, mooier, sterker, slimmer is dan een ander. Dat we allemaal uiteindelijk hetzelfde zijn en hetzelfde willen. Gezien worden. Er mogen zijn. Herkend en erkend worden. En vooral en bovenal: geliefd zijn. Niet vanuit hunkering. Maar vanuit het allerdiepste besef dat dit uiteindelijk is waarom we allemaal hier zijn. Om te beseffen dat de verbinding met onszelf alleen kan ontstaan vanuit de verbinding met alles en iedereen die ons omringt. Dat is pas een ontknoping!

Hoeveel volgers heb jij? Had je die vraag pakweg tien jaar geleden gesteld, dan had degen aan wie je dat vroeg je met hoog opgetrokken wenkbrauwen aangekeken. Volgers? Hoe bedoel je? Dat er mensen achter je aanlopen? En wie zou dat dan moeten zijn? En waarom zouden ze dat doen. Ja misschien als je verdacht bent of zo. Maar daar lijk jij me nou net echt het type voor.  
Volgers. Ooit waren dat mensen die jouw opvattingen deelden. Je had (en hebt) profeten en die hebben volgers. Die geloofden (en geloven) wat de profeet beweert.  Ze leven wat de profeet voorschrijft. Soms klakkeloos. Maar gelukkig meestal met gezond verstand. 
Een profeet (of een prediker) kan zijn volgers niet zomaar ontvolgen. Tenzij hij (of zij) ineens een radicaal anders verhaal vertelt. Dan gebeurt het waarschijnlijk vanzelf. Want de meeste mensen houden niet zo van verandering en al helemaal niet als het gaat om iets waarin ze geloven.
En toch is verandering de enige echte constantie in ons leven. En zo kan het zijn dat de ene profeet (of goeroe) zomaar eens voor de andere wordt ingeruild. Je gelooft er niet meer in. De profeet heeft rare dingen uitgehaald met zijn volgelingen (gebeurt binnen alle overtuigingen en religies). De goeroe leeft eigenlijk helemaal volgens de regels die ze zelf ooit heeft verkondigd (komt ook voor). De ene prediker (of politicus) wordt door een tamelijk onhandige move zomaar van zijn troon gestoten en er klimt iemand anders op die binnen de kortste keren waanzinnig veel volgers krijgt.
Daarom zeg ik: ontvolg allereerst jezelf. Blijf weg van de klakkeloosheid. In een wereld die je bombardeert met informatie en/of fake news is het essentieel, nee noodzaak om zelf te blijven nadenken. Om vragen te blijven stellen en nooit op te houden met twijfelen. Wat is waarheid? Bestaat die eigenlijk wel? En zo ja, wie heeft 'em dan in pacht?
Ontvolg alles en iedereen (zelfs mij als je vindt dat dat beter is...) en bedenk en bepaal zelf wat je denkt en vindt en wilt en doet. Accepteer alles en tegelijkertijd helemaal niets. Plak overal, maar dan ook overal een vraagteken achter. Dat levert je zoveel inzicht op. 
Uiteindelijk zul je dan hoogstwaarschijnlijk tot de conclusie komen dat er eigenlijk niets te volgen valt. Dat alles wat je volgt ten diepste een illusie is. Want een overtuiging kun je niet vasthouden. Een geloof kun je niet zien. Een gedachte kun je niet omvatten. Het is allemaal bedacht. Schijn. Niets eens een zuchtje wind - dat voel je tenminste nog. Zo week je je langzaam los van de tijdelijkheid. En kom je iets dichterbij de vraagtekens. En daar, daar begint het avontuur.

Wat is het lekker hè, dat gemekker. Over alles is wel iets te zeggen waardoor het ineens wat grijzer, wat kleurlozer wordt. En oh, wat zijn sommige mensen daar goed in. Je zou er soms moedeloos van worden. Want laten we wel wezen: gemekker haalt de 'jeu' uit het leven. Het is dodelijk voor de speelsheid. Terwijl we juist die zo hard nodig hebben.
Gemekker degradeert een mens = laat ik het maar duidelijk zeggen - tot geit. Wie het leven beschouwt als een aaneenschakeling van werkdagen afgewisseld met vrije dagen en vakantie, doet zichzelf en de mensen om haar (of hem) heen ernstig tekort. Volgens mij zou het zo moeten zijn dat we doen wat we doen omdat we dat willen. En niet omdat we dat moeten. En ja, dat is een luxe-uitspraak, dat realiseer ik me. En toch... Zelfs als je niet in een reguliere baan kunt werken, kun je iets moois van je leven maken. Zonder gemekker en met veel plezier.
Mijn jongste broer is daar het levende voorbeeld van. Op z'n elfde drie weken in coma gelegen. Daarna moest hij leren leven met een hersenbeschadiging. Inmiddels heeft hij z'n eigen werk gecreëerd als pianist voor ouderen. Dat doet hij al jaren en sinds een tijdje is dat ook betaald werk. Ik ben trots op hem. Op z'n doorzettingsvermogen, z'n plezier en zijn vermogen om helemaal aanwezig te zijn bij deze oudjes en daar zoveel plezier aan te beleven.
Mekkeren is een afleidingsmanoeuvre. Het is een simpele manier om niet te gaan voor wat je echt wilt. Het is het verschil tussen ouwehoeren en actie ondernemen. Niet dat je alles kunt veranderen. Maar je kunt altijd en overal met jezelf aan de slag. Mekkeraars zijn meestal ook mensen die het niet zo goed met zichzelf kunnen vinden.
Als je jezelf weet te ontmekkeren, schep je weer ruimte voor de speelsheid. Voor het plezier. En de verwondering. Je sluit jezelf niet langer af, maar stelt je open voor wat er op je afkomt. Zoals mijn jongste broer dat deed met zijn muziek. Hij werd gevraagd om eens voor oudjes te spelen; zag wat er gebeurde en van het een kwam het ander. 
Bovendien worden kleuren feller, geluiden intenser, smaken verrassender en aanrakingen fijner als je stopt met mekkeren. Je staat weer open voor ontvangst. Voor genieten zeg maar. En vooral: voor al die verrassingen die het leven voor je in petto heeft.

Keurig gedaan hoor. Ik hoop niet dat ik het ooit zo tegen onze dochters heb gezegd. Het woord keurig roept een recalcitrantie in mij op die ik het meest heftig ervoer toen ik nog in een klein protestants-christelijk dorp in Noordoost Friesland woonde. Keurig dorp. Keurig mensen. Keurige christenen ook. Maar ondertussen...
Keurigheid en braafheid mogen wat mij betreft uit het woordenboek geschrapt. Het zijn typisch anti-vooruitgangswoorden. Ze staan in de weg van groei, van verandering, van verbetering. Stel je maar eens voor dat Einstein, Edison of Elon Musk keurige, brave types zouden zijn. Nee, de wereld heeft meer aan types die anders willen en het dus gewoon ook anders doen. Tegen de stroom in. Dwarsdenkers. Daarom heb ik de afgelopen keer op de Partij voor de Dieren gestemd. De enige partij die bereid is om - tegen de keurige stroom in - te pleiten voor de verschuiving van economische waarden naar humane waarden.
Daarom roep ik iedereen op om te ontkeurigen! Werp het keurslijf (ja - dat heeft een direct verband met keurig) af! (Dit zijn al twee uitroeptekens en daar ben ik normaliter heeft zuinig mee...) Het levert je niks op behalve stress en verkeerde keuzes. Want diep van binnen zijn we niet keurig en braaf. Niet netjes en geordend. Neem nou ons lichaam. We zijn voortdurend in verval. Eén groot rottingsproces speelt zich in ons binnenste af. En daardoor groeien we. Daardoor vernieuwt ons lijf zich continu. Zonder dood geen leven. 
Ontkeurigen is wat mij betreft allereerst een pleidooi voor het leven. Om de chaos en het onverwachte te omarmen. Om te accepteren - compleet en helemaal - wat er komt. Om echt en goed te zien wat er is, wat zich afspeelt. Om stil te staan en stil te worden. Om ruimte te zoeken en te vinden waar niemand het verwacht. En om diep binnenin jezelf te kijken. Wie leeft daar? Wat leeft daar? 
Jezelf ontkeurigen gaat niet zonder slag of stoot. Je levert er vast wel wat voor in. Niet belangrijk. Het gaat om wat je ervoor terug krijgt. Het gaat nooit om wat was. Het gaat ook niet om wat komt. Het gaat om wat is. Nu. Hier. Jij. Als je keurigheid en de braafheid laat vallen, komt de schoonheid tevoorschijn. Je gaat gezien worden voor wie je echt bent. Voor de belofte die jij bent voor de wereld. En geloof me: die ben je! (Dit laatste uitroepteken was een moetje​)

Hoe vaak ben jij al weggeplukt van wie je echt wilt zijn? Geloof mij, het gebeurt iedereen en het duurt een tijd voordat je het door hebt. Er zijn maar weinig mensen die op jonge leeftijd al oud en wijs genoeg zijn om dat in te zien. Trouwens, zo vreemd is het niet dat je van jezelf vervreemdt. Er komen dagelijks zoveel vragen, eisen, wensen op je af, dat je van goede huize moet komen wil je compleet jezelf blijven.
Toch wil iedereen uiteindelijk het allerliefst bij zichzelf thuis komen. Naarmate je meer voldoet aan al die wensen, vragen en eisen die op je af komen, loop je ook een grotere kans om jezelf kwijt te raken. Waarbij je je trouwens ook meteen kunt afvragen wat dat is: 'het zelf'. Zijn het je gedachten? Zijn het je emoties? Is het je bewustzijn? Of je lichamelijke sensaties?
Om jezelf te ontvreemden, zul je eerst een beeld moeten hebben van wie of wat dat eigenlijk is, die of dat 'zelf'. Misschien kom je wel tot de conclusie dat er uiteindelijk helemaal geen 'zelf' is. Dat het niet meer is dan een beeld dat je van je-zelf schept. Een plaatje in je hoofd van wie je bent. Gevormd op basis van wat je zelf denkt en voelt en op basis van wat anderen van je vinden en bij je voelen. 
Raar fenomeen hoor, dat 'zelf'. Je kunt het net zo min vastpakken als een gedachte. Of een gevoel. En toch zijn we in staat om weg te dwalen van wat we beschouwen als ons-zelf. Maar waar dwaal je dan van af? Van het beeld dat je van je-zelf hebt? Van het beeld dat anderen van jouw zelf hebben? Van verwachtingen? Dromen? 
Je moet dichtbij blijven om jezelf te zijn. Of te worden. Tenminste, dat wordt gezegd. Wat mij betreft is dat wat doorgaat voor het zelf alleen maar in de stilte te vinden. In het besef, het bewustzijn dat het 'zelf' deel uitmaakt van het universele. Het zelf bestaat alleen in verbinding en verbondenheid met het zelf van alles wat leeft. 
Dat maakt het zelf tegelijkertijd heel groot en heel klein. Dat zie je ook terug in het universum: vormen die op het allerkleinste niveau voorkomen zie je terug in het heelal. Klein en groot zijn onlosmakelijk verbonden. Ten diepste kun je dan ook niet echt aan je-zelf ontkomen. Omdat het er eigenlijk niet is. En dat mag vreemd klinken, ten diepste is het een geruststellende gedachte. Er valt niets te ontvreemden. Jij bent de ander; de ander is jou. Non-dualiteit. Als we nou allemaal eens wat meer vanuit dat besef zouden gaan leven, dan zag alles er een stuk minder vreemd uit.