Als je niet oppast neem je het raadsel over wie je bent zo mee je graf in. Dat zou niet alleen jammer zijn, maar ook volledig voorbij gaan aan wat je hier komt doen. Want zijn dat niet de twee allergrootste vragen die het leven ons stelt: 'Wie ben ik?' En 'Wat doe ik hier?'
De antwoorden op die vragen vind je nergens anders dan bij jezelf (vandaar dat ik dat woord zo vaak gebruik). Ieder mens is een enigma. We worden allemaal geboren om een forse batterij vragen te beantwoorden. En dat zijn dan vaak ook nog vragen waarop je niet een twee drie een antwoord hebt. Inderdaad, de levensvragen. Ze komen op je pad en je moet er wat mee, of je wilt of niet. Voorbeelden te over in je leven, denk ik, hoe lang je hier ook verblijft. De 'waarom'-vraag die er meestal aan gekoppeld is, is volstrekt zinloos. Waarom overkomt mij/hem/haar dit? Iedereen die beweert dat te kunnen duiden zit op een vals spoor.
Het leven schotelt je van alles voor. Zonder reden, zonder doel. Er is geen hogere macht die dat oplegt of aanstuurt. Geen kwade genius die het je moeilijk maakt. Hoe je omgaat met wat er gebeurt kan je hoogstens helpen om het raadsel dat je bent steeds verder te doorgronden. Dus staak je verzet. Accepteer wat er komt en probeer te zien, te begrijpen wat het je wil vertellen. Stop met jezelf ver-raden en start met jezelf ont-raden. Dit ben jij. Je bent nu hier en dit komt op je af. Het is een moment. Alles wat erna komt is weer anders. Hoe mooi of lelijk zo'n moment ook lijkt.
​En bedenk dat wie jij bent uniek is. Net als de missie die je hier hebt. Jazeker: missie. Die heeft iedereen. Die van mij is om je over deze onderwerpen te laten nadenken. Dat raadsel heb ik voor mezelf alvast opgelost. Hoe? Niet door te zoeken, maar door te doen. Door uit te proberen. Door - in mijn geval - te blijven schrijven. Toen openbaarde het zich en ik was in staat om het te zien. Nu jij nog.

Mensen die iets ingrijpends in hun leven hebben meegemaakt zeggen wel eens: 'Ik moest mezelf helemaal opnieuw uitvinden'. Mooie uitspraak, want het impliceert dat we allemaal uitvinders zijn. Dat ieder van ons in staat is om in ieder geval één 'ding' opnieuw uit te vinden namelijk zichzelf.
Het is ook een hoopvolle gedachte, want het zou ook betekenen dat we de blauwdruk van een nieuwe versie van onszelf kunnen maken en die nieuwe ik vervolgens ook in praktijk kunnen brengen. 
Tegelijkertijd is het natuurlijk een fabeltje - ondanks wat vele meer of minder begenadigde deskundigen ons willen laten geloven. Met goede hulp kun je uiteraard best aan jezelf sleutelen en ik zal de laatste zijn die ontkent dat zoiets effect heeft. Maar dat zit allemaal meer in de sfeer van lapwerk, kleine of grotere reparaties of een al dan niet forse onderhoudsbeurt, dan dat je jezelf als mens compleet opnieuw uitvindt. Want uiteindelijk komt het toch op jezelf neer. Wat jij bereid bent  te doen met al die nieuw verworven inzichten over jezelf. De grootste kunst is om jezelf daartoe in staat te stellen. Om daar echt en diepgaand ruimte voor te maken. Daarvoor zit er niets anders op dan jezelf te ontvinden.
Dus hup - overboord met die kijk op jezelf die je al jaren hebt. Al die ingeprente beelden van jou over jou. Heb je die echt zelf gemaakt? Dacht het niet. Die zelfkijk is een grote optelsom van alles wat je hebt meegemaakt en iedereen die een blijvende indruk op je heeft gemaakt. Zit misschien veel minder echt 'eigens' in dan je misschien wel zou willen.
Daarvoor moet je aan de ene kant veel dieper kijken en aan de andere kant veel meer loslaten. Ontvinden betekent afstappen van hoe en wie je moet zijn en aanhaken bij wie je echt bent. Het betekent ook dat je op zoek gaat naar waarvoor je hier echt bent. Wat je - zoals de Fransen het zo mooi zeggen - 'raison d'être' is. Dat vraagt om inzicht. Om ruimte maken in je hoofd en je hart. In je ziel. Het vraagt bovenal om niet meer van alles van jezelf te vinden. Om al die meninkjes over jezelf en je gedrag en je (on)hebbelijkheden los te laten.
Doe dat en je zult zien dat er ten diepste niet zoveel te vinden is. Niet over jezelf en niet over anderen. Het is simpelweg een kwestie van zijn. To be or not to be, that's the question. 

Vorige week en de week daarvoor zat ik drie dagen in de gevangenis. Eerst in Sassenheim; daarna in Veenhuizen. Samen met Jaap Stahlie, Desmond Read, Jesaja, Jan Erik Fokke en Gijs Advokaat beleefden we twee keer drie hele bijzondere dagen met de jongeren die in die justitiële jeugdinrichtingen verblijven (of verbleven, want een aantal van hen is inmiddels al weer vrij).
Werken met deze jongeren is elke keer weer een unieke ervaring. In de basis is het eenvoudig (en dat is het allermoeilijkste schreef ik al eens hier), want deze jongeren hebben allemaal een hele sterke antenne voor echtheid. Als je pretenties hebt, vergeet het dan maar. Prikken ze feilloos doorheen. Wat je doet en hoe je je voordoet moet honderd procent waarachtig zijn. 
Juist omdat veel van deze jongeren dingen hebben geflikt waar niemand trots op mag zijn, proberen wij met hen een heel persoonlijk iets te creëren waarop ze wel trots zijn. En dat lukt bijna al deze jongens. Ondanks groeps- en tijdsdruk. Ondanks beperkt schrijfvermogen. Ondanks alle gedragsproblemen en stoornissen waar ze last van kunnen hebben. De luiken die ze hebben opgetrokken om zichzelf of anderen te beschermen, gaan even omlaag. Ze onthullen zich.
En dan mogen wij even in hun hart kijken. Ze schrijven aan hun moeder, hun broers, zussen, neven, nichten. Hartverscheurende teksten soms. Vol spijt, vol excuses en vol wensen om het in de toekomst beter te doen. Om de valkuilen te vermijden en - dat vind ik het allermooist - vooral met de behoefte om hun naasten geen verdriet meer te doen. 
De posters die ze maken - van iedere poster wordt maar 1 exemplaar gedrukt en die krijgen zij - kan ik hier niet tonen. Maar de manier waarop Jaap Stahlie ze portretteert geeft een kijkje in hun ziel. In wie ze echt zijn. De combinatie van die foto's met hun zelfgeschreven teksten - toegegeven, met een beetje hulp van rappers Desmond en Jesaja en mijzelf, zijn indrukwekkend. Ze geven hoop. Ze tonen trots. 
De posters zijn voor de jongeren een symbool van eigenwaarde. Ze zijn staan voor een gebaar van hen zelf voor vele anderen. Daarmee is niet goedgemaakt wat ze hebben gedaan. Maar het is wel een opening naar een hoopvolle toekomst. Ze zijn tijdens de workshop en bij het zien van hun posters even ontluikt. En ik kan alleen maar hopen en wensen dat dat proces zich voortzet. Want als je jezelf weet te onthullen, van je al dan niet dikke huls ontdoet, ga je langzaam maar zeker zien en laten zien dat je de wereld ook echt iets goeds te bieden hebt.