Vandaag voor het eerst mijn nieuwe werkplek in hartje Amsterdam uitgeprobeerd. En beviel het? Dat zinnetje stond ooit op een zeer bekende poster van stichting Pandora die opkwam voor (ex-)psychiatrische patiënten. De vraag die eraan vooraf ging, luidde: Ooit een normaal mens ontmoet? Tja...
Beste lezers, ik zit er echt een beetje mee. In Nederland zijn we ooit groot geworden met burgerlijke ongehoorzaamheid. Wie de geschiedenisboeken in duikt, zal ontdekken dat we daar een zeer lange traditie hebben. Maar die is de laatste jaren in rap tempo teloor gegaan. Komt het door de ernstig en steeds vaker onzinnig controlerende overheid? Zitten we allemaal braaf op onze potjes met spaartegoed heel hard te hopen en te bidden dat de hypotheekrente-aftrek toch blijft? Hebben we met z'n allen het idee dat we al een hele batterij organisaties en tv-programma's hebben die het wel voor ons opnemen? Of heeft het vooral te maken met de sterk gegroeide individualisering. Ik weet het echt niet, maar wat ik wel weet is dat ik de oerhollandse burgerlijke ongehoorzaamheid enorm mis.
Een land laat zich niet leven door regeltjes, commissies en controlemechanismen. Een land groeit en bloeit niet door mensen die zo goed mogelijk binnen of eventueel zelfs wel heel eventjes op de lijntjes lopen. Een land komt niet vooruit door nog meer controle, nog meer angsthazerij en nog meer 'wat doe jij hier, rot op naar je eigen rotland-mentaliteit' - hoe lang het ook geleden is dat iemand hierheen kwam.
Nederland heeft verbinders nodig. Mensen die geloven dat je samen meer bereikt. Mensen die bruggen bouwen en architecten die mensen helpen dat te doen. Nederland heeft mensen nodig die het lef hebben om zo nu en dan lekker stout te zijn (en dan doel ik niet op spelletjes met zwepen en zwart leer). Zoals ik zelf toen ik zes was een hele ochtend niet op school verscheen, omdat ik de vuilniswagen zo boeiend vond, dat ik er met een vriendje een paar uur achter aan liep. En zoals mijn broer die een jaar jonger is, een touwtje aan zijn teen bond, omdat hij heel vroeg wilde gaan vissen met een vriend en mijn ouders dat verboden hadden. Misschien maakt dat de politiek ook wel zo kleurloos op dit moment. Eén smetje en je bent weg. Laten we dat met Albayrak niet doen. Een optreden bij P&W mag zo iemand toch niet nekken. Kom op zeg! Geef die Pauw gewoon een keer een klap voor z'n smoel. Dat is wat ie eigenlijk wil (komt toch dat zweepje weer terug...). Go, Nebahat, go! Nou ja, nu overdrijf ik misschien een beetje. Het lijkt me wel een goed idee om bovenstaand manual te vertalen en verplicht te stellen in het basisonderwijs. Want burgerlijke ongehoorzaamheid, daar kun je niet vroeg genoeg meer beginnen.

Liefde voor je kinderen. Een heerlijke maaltijd bereiden. Gastvrij zijn voor familie, vrienden en vreemden. De namen van groente- en fruitsoorten noemen om die aan je kinderen te leren. Een jubileum vieren met je collega's. Picknicken met vier families en lamsvlees bereiden op de barbecue. Op je rug in het zand naar de sterren staren met je grote liefde. Een mop vertellen waar de omstanders heel hard om moeten lachen. Al die dingen en nog veel meer kun je doen zonder ook maar een letter te kunnen lezen of schrijven. Gelukkig maar. Lang niet overal heb je diploma's of boekenwijsheid voor nodig.
Gisteren las ik een korte beschouwing over de mogelijk opvolgers van Cohen en hun achtergrond. Qua arbeidersverleden en 'volksheid' kan alleen Nebahat Albayrak bogen op een passend 'partij van de arbeid'-verleden. Haar vader was een ongeletterde steigerbouwer in Rotterdam. Albayrak heeft zich ontworsteld aan haar milieu en mag daarmee als inspirerend boegbeeld gelden voor anderen. En zo zijn er meer. Ik sprak ooit een manager bij het toenmalige TNTPost die ook vertelde dat haar ouders ongeletterd waren, maar dat hen dat niet had belet om haar juist te stimuleren om de kansen te pakken die zich voordeden.
Analfabetisme als springplank, wie had dat ooit kunnen verzinnen. Het toont voor mij prachtig aan dat onder en achter alle opleidingen, studies, diploma's en bullen vooral en allereerst een mentaliteit moet schuilgaan waarin de grondslagen voor verbeteringen en vooruitgang een plek hebben. Een mentaliteit die kansen ziet en creëert, die bedreigingen niet ontkent, maar zeker niet overdrijft en die vooral gericht is op het verbinden van mensen en idealen, van dromen en daden en van het besef dat het altijd beter en mooier kan. Go, Nebahat, go!

In een niet al te ver verleden heb ik ze beide al eens mogen ontmoeten: Job Cohen en Nebahat Albayrak. De ontmoeting van Cohen was tijdens de diploma-uitreiking van IMC Weekendschool in het voormalige Shell-gebouw in Amsterdam-Noord. De toren was toen al grotendeels leeg. Cohen hield een prachtig betoog voor de kinderen die hun diploma kregen. Met handtekening van Cohen natuurlijk. Wat deze dag extra bijzonder maakte, was niet alleen dat ook mevrouw Cohen aanwezig was, maar ook het feit dat alle aanwezigen in kleine groepjes naar de bovenste verdieping mochten om daar in de voormalige boardroom van het fenomenale uitzicht over Amsterdam te genieten. Het was helder weer die dag, dus dat beeld staat in mijn geheugen gegrift.
Nebahat Albayrak heb ik twee keer ontmoet. Een jaar of acht geleden heb ik haar geïnteviewd voor het magazine van Stichting Exodus - een stichting die zich inzet voor (ex-)gedetineerden. Onder andere door in diverse steden in het hele land huizen voor deze verguisde groep mensen te onerhouden. In die huizen bouwen ex-gedetineerden (en soms ook mensen die dat als alternatieve straf opgelegd hebben gekregen door de rechter) hun leven weer op. Vier pijlers staan daarin centraal: wonen, werken, zingeving en relaties. En juist die laatste twee maken Exodus anders. Want reken maar dat de meeste ex-gedetineerden zichzelf vragen stellen over de zin van het leven en over wie hen nog wil.
De tweede keer dat ik Albayrak de hand mocht schudden was tijdens een congres voor Work-Wise, een traject voor jongeren die een tijd in een justitiële jeugdinrichting hebben vastgezeten. Voor deze jongeren had ik, in opdracht van een bureau en samen met cameraman/regisseur Otto en producent Ilja een film gemaakt over wat Work-Wise voor kon betekenen. Die film werd tijdens het congres voor het eerst vertoond. En staatssecretaris Albayrak had een gloedvol verhaal over hoop en toekomst, dat een prachtige draai kreeg door een paar vragen van de aanwezige jongeren. Daar ging ze met een geweldige knipoog op in.
Ik ben ervan overtuigd dat de wereld er een stuk beter van wordt als we meer vrouwen aan de macht krijgen. Daarom hoop ik dat Nebahat Albayrak de PvdA mag gaan leiden. En wat mij betreft wordt ze dan over niet al te lange tijd onze eerste vrouwelijke premier.

Er zit ergens in ons volkslied een nogal eng regeltje, waar al heel veel over is geschreven: van vreemde smetten vrij. Aan dat zinnetje moest ik vanochtend denken toen ik met Sipke de hond een heerlijk zonnig rondje maakte. Niet zo lang geleden schreef ik al over de komst van de bonte specht die ieder jaar weer een boom kiest bij het jaren '60- wijkje in Monnickendam. Dat overigens misschien wel niet geheel toevallig Oranjewijk heet. Enfin de bonte specht nestelt daar dus al jaren en bouwt aan het gezinnetje.
Maar. De specht wordt lastiggevallen door rare indringers. Vreemde vogels die hier niet thuis horen. Zeker niet in Monnickendam en al helemaal niet in Nederland. Het gaat hier om de halsbandparkiet die zich ook de Hollandse streken prima weet te handhaven. Nou vormt die halsbandparkiet een serieuze bedreiging voor de bonte specht. Waarom? Nou, heel simpel, deze holenbroeder gebruikt graag een bestaand nest. Bij voorkeur het holletje van de specht. Dat is nog tot daaraan toe, maar de halsbandparkietenparen hechten ook nogal aan elkaar. Dus zoeken tot wel acht  paartjes soms dezelfde boom op. En liefst dus maar een paar 'ready made' nesten.
Onze bonte spechten zijn dus niet blij. En dat laten ze merken. Ze jagen voortdurend op die groene gasten, die vervolgens wat verbaasd een paar bomen verderop gaan zitten. Ik heb geen idee hoe het gaat aflopen en dat maakt deze film zo spannend. Wat ik wel heel prettig vindt is dat er op geen enkele manier bemoeienis is van buitenaf. Geen uitspraken van andere vogels met de een of andere mening. Geen meldpunten voor overlast van vreemde groene vogels. Geen bespelen van de publieke vogelopinie. Nee, gewoon op zoek naar een nieuw evenwicht in de vogelstand in Monnickendam in de omgeving van de Oranjewijk. En die balans? Die komt er op de een of andere manier wel.

In een grijs verleden, toen ik nog een jongetje was, haalden mijn ouders hun wintervoorraad aardappelen bij een boer in de buurt. Dat hebben ze jarenlang volgehouden, zelfs toen ze naar een dorp veel zuidoostelijker in Friesland verhuisden. Ieder jaar stond er in de kelder een stapel kisten met aardappelen, goed bestoven om het ontspruiten tegen te gaan. Mijn ouders wisten dat het goed spul was dat van deze boer kwam. Dat was zo en bleef zo tot in lengte van jaren.
Wij kopen onze aardappelen in de supermarkt en soms op de zaterdagmarkt in ons stadje. De herkomst? Geen idee. Als ze niet goed zijn, gaan we terug naar de DEEN en dan krijgen we een nieuwe zak mee. Doen ze niet lullig over bij DEEN. Dat komt trouwens zelden voor, dat we spullen moeten terugbrengen. Het gekke is dat waar je vroeger de producent (de boer, de landbouwer, de fruitteler) direct kon aanspreken op de kwaliteit van zijn waren, dat nu bijna onmogelijk is. Natuurlijk staat op steeds meer producten wie het gemaakt heeft, of wat de herkomst is. Maar ja, dat is toch een soort van reclame. En ondertussen heeft de overheid allerlei organisaties in het leven geroepen om te zorgen voor waterdichte controles en messcherpe steekproeven. Loopt u even mee? De Nederlandse Mededingings Autoriteit, de Zorg Autroiteit, de Voedsel en Waren Autoriteit, de Autoriteit Financiële Markten, de Onafhankelijke Post en Telecommunicatie Autoriteit, de Consumenten Autoriteit, de Autoriteit Consument en Markt (samenvoeging van CA, NMA en OPTA geloof ik), de Nederlandse Emissie Autoriteit en dan hebben we het nog niet gehad over alle nieuwe en bestaande Europese autoriteiten.
Controle is volledig geïnstitutionaliseerd. En dat is een drama, want daardoor is het volledig ontmenselijkt. Het verbaast me trouwens dat we nog geen Onderwijs Autoriteit hebben (wel een inspectie). We vinden in toenemende mate dat de overheid ons moet beschermen voor van alles en nog wat. Het moet toch niet gekker worden. Straks krijgen we ook nog een Meteorieten en Tsunami en nu we het er toch over hebben ook maar een Stijgende Zeespiegel Autoriteit. Zo sussen al die autoriteiten ons langzaam maar zeker in slaap. Behalve die ene dan, de Keuringsdienst van Waarde die met een knipoog door talloze valse beloftes heen prikken. Al met al kan ik maar één ding zeggen als het hierover gaat: Hallo, zijn jullie er nog? Wakker worden

Als het winter is, ben je blij met je centrale verwarming. Sinds 2000 hebben wij een HR-ketel en die doet het over het algemeen prima. Toch hebben wij in de loop van de jaren een interessante band opgebouwd met de - vaste - cv-monteur. De ketel laat ons eigenlijk nooit in de steek. Maar als dat gebeurt is het altijd op momenten dat je daar bepaald niet op zit te wachten. Maar onze monteur (van NHSD - onthou die naam) laat ons nooit in de steek.
Een jaar of acht geleden. Het is Tweede Kerstdag. Een van onze dochters komt naar beneden gerend: Pap (in dat soort gevallen is het nooit 'Mam'), er komt allemaal water uit de verwarmingsketel. Enfin, naar boven gerend en inderdaad het water spoot er aan alle kanten uit. Telefoonboek gepakt - dat was toen nog net iets sneller dan internet - en de cv-installateur/monteur in Monnickendam gebeld. 'Ehh, ja, ik realiseer me dat het Tweede Kerstdag is, maar ehh onze cv-ketel heeft een groot probleem en wij nu dus ook.' 'Geen probleem, meneer, ik sta over een uur bij u op de stoep. En inderdaad zo geschiedde. De reparatie was zo gepiept. En het huis vol dankbare dotingaatjes weer snel warm.
Twee, drie jaar later weer zoiets. En niet te geloven - op Nieuwjaarsdag. Probeer dan maar eens een nuchtere, wakkere en goedgehumeurde cv-monteur te vinden. Weer de NHSD gebeld en weer binnen een uur op de stoep en nog een uur later de zaak gefikst. En vorige week op zondagavond om 22.00 gebeld en maandagochtend voor negen uur de zaak opgelost. Onze cv-redder van de NHSD kan niet meer stuk

Gisteren koffie en lunch met een klasgenoot van de 'skoalle mei de bibel' in Drogeham, het dorp waar ik van mijn 8ste tot mijn 17e heb gewoond. We hadden elkaar meer dan dertig jaar niet gesproken en de mooie, warme en soms ook wat verdrietige verhalen tuimelden over elkaar heen. Er bleken ineens nieuwe parallellen te zijn: zijn vader en mijn schoonvader en -moeder hebben een historie in voormalig Nederlands Indië. Mijn schoonouders zijn er geboren en opgegroeid en naar Nederland gevlucht eind jaren vijftig. De vader van mijn oud-klasgenoot had als sergeant in Nederlands Indië gevochten en daar nooit over willen vertellen. En dat is dan weer mooi vergelijkbaar met de opvatting van mijn schoonvader die nooit meer terug wil, omdat hij daar niet meer gaat vinden wat hij er heeft achtergelaten.
Van vluchten wist Johnny Cash ook het een en ander. Hard wegrennen van jezelf en je verleden. Het werkt natuurlijk niet, maar je kunt het heel lang volhouden. En laten we niet vergeten dat zulke ellende vaak prachtige songs oplevert. En die zijn misschien nog wel mooier als je ze in je 'memmetaal' (raar woord, ik weet het, maar het betekent moedertaal in het Fries) hoort. Mijn oud-klasgenoot die naast zijn werk altijd met muziek bezig is geweest, heeft vorig jaar samen met een vriend van hem het initiatief genomen voor 'De Fryske Cash'. Een bonte verzameling van Friese artiesten heeft toen een rijke schakering aan Cash-songs vertaald, bewerkt en opgenomen. Het resultaat is tijdens een aantal concerten te horen geweest. Gelukkig voor mij hebben ze de nummers ook op cd en lp gezt. Zo'n dubbelelpee kreeg ik gisteren cadeau. 'En dêr bin ik wiis mei.' Binnenkort haal ik de platenspeler van zolder en ga ik op mijn gemak, waarschijnlijk met een goed glas whisky, luisteren naar Fryske Cash. Nu al een collector's item.

Het geluid van treinen is de afgelopen decennia sterk veranderd. Het klassieke tsjoeke, tsjoeke, tsjoek is alleen nog  toeristische spoorlijnen en in enkele exotische oorden (of uithoeken van Engeland en Schotland) in ver weg gelegen landen te horen. Hoewel er in Nederland overigens ook op een aantal trajecten nog steeds diesellocomotieven rijden. Onder meer van Groningen naar Leeuwarden en van Leeuwarden naar Stavoren.
Ook het kedeng keden van het bekende liedje is er niet meer. Dat rails liggen tegenwoordig goed tegen elkaar aan zodat van het ritmische gebonk geen sprake meer is. De kinderen van onze kinderen kennen treinreizen straks waarschijnlijk alleen nog als een aangename zacht zoevende reis van A naar B.
Ik ben fan van de trein. Het is wat mij betreft een zeer aangename manier om van A naar B te geraken. Je kunt onderweg lekker werken - steeds meer treinen bieden Wifi, zodat je ook online kunt zijn. Maar de trein is ook een ideale lees- en luisterplek. En daar verandert niets aan als de dienstregeling weer eens wat last heeft van winterse omstandigheden. Wat mij betreft meot er dan ook niet teveel gezeurd worden over vertragingen, omleidingen en een winterdienstregeling. In de trein moet je even niks; lekker niks. En je mag je tijd op allerlei prettige manieren doorbrengen. Waar vind je dat tegenwoordig, in een tijd van alles moet en liefst zo snel en zo goedkoop mogelijk, nog? Nee, ondanks het verdwijnen van tsjoeke tsjoek en kedeng kedeng kan de NS (en alle andere spoorwegmaatschappijen) bij mij niet sne

Je zou zeggen: clowns genoeg in politiek en samenleving. Stunteligheid in beleid en besluitvorming komt voor in alle lagen van de maatschappij. Jammer alleen dat er vaak zo moeilijk om te lachen valt. Terwijl dat toch een van de belangrijkste kwaliteiten is van de clown: hij maakt je - soms onbedaarlijk - aan het lachen. Maar clowns die meldpunten voor mede-Europeanen openen, daar word ik niet vrolijk van. Wat is er trouwens mis met direct communicatie. Als een mede-Europeaan iets maakt of uitvoert dat je niet bevalt, kun je dat toch gewoon zeggen... Dat soort zaken is tamelijk universeel duidelijk te maken. Daar hoeft echt geen taalbarrière tussen te zitten. Overigens was de reactie van de opperclown van Nederland onbedoeld komisch. Doet me denken aan die echte clown die bijna een enorme plens water over zich heen krijgt en gewaarschuwd wordt door alle kinderen in het publiek, maar nog steeds doet alsof er geen vuiltje aan de lucht is.
Clowns, de echte en de onbedoelde - houden ons een spiegel voor. Dat is hun rol altijd geweest. En die spiegels hebben we hard nodig, nu de neiging steeds groter wordt om alleen nog maar naar binnen te kijken. 'De gulden terug.' 'Draai de kraan voor ontwikkelingshulp helemaal dicht.' 'Ach, laat die Grieken toch vallen.' Gelukkig zijn echte clowns niet van die praters. Laat staan dat ze onzinnige uitspraken doen. Laat dat maar aan de clowns in politiek en samenleving over.

Het was een volle dag gisteren. Eerst een afspraak bij Vluchtelingenwerk om de eerste stappen te zetten naar een film over een nieuw project. Het valt me op hoe bijzonder de sfeer is in de vestigingen (en het hoofdkantoor) van Vluchtelingenwerk. Ik ben nog nooit ergens geweest waar zo veel en vaak koffie wordt geschonken (en gevraagd of je nog wilt). Tijdens onze bespreking met de leiding stond er cake op tafel. En niet zo'n beetje: we waren met z'n zevenen en er lag voor een heel weeshuis. Mooi.
Daarna toog ik naar Amsterdam voor een bespreking aan het grappig, kleine Sarphatipark. Een park dat qua omvang eigenlijk geen naam had mogen hebben. Het onderwerp: een nieuwe hulpmiddel waarmee professionals in het onderwijs kinderen die een te beperkte woordenschat hebben, dat eenvoudig en met veel plezier kunnen aanleren. De basis daarvoor vormt de BAK: de Basiswoordenlijks Amsterdamse Kinderen. Enfin, onder de kop 'het Matteuseffect heb ik hierover al eens geschreven. Een van de onderwerpen die op tafel kwam (tijdens de heerlijke broodjes) was de veranderkramp. Veel mensen - niet alleen in het onderwijs overigens, je vindt ze overal - vinden niets enger en vervelender dan veranderen. Gevolg: stijfheid en kramp (soms zelfs fysiek). Dat is funest voor die mensen zelf, maar zeker in het onderwijs, waar verandering een absolute constante is. Dat zou het juist boeiend moeten maken.
Ik heb het dan niet over al die door de overheid opgelegde nieuwe en aangescherpte en verbeterde en nu nog mooiere regels, kaders en nieuwe controlemechanismen. Daar moeten ministeries en inspecties snel mee ophouden. Het is goed dat er uitgangspunten zijn, maar in het onderwijs (net als in bijvoorbeeld jeugzorg) gaat het allereerst om betrokkenheid, om passie, om van betekenis te zijn. Dat botst vaak met regels en kaders en zeker met alle verslaglegging en controle. En wat gebeurt er dan: mensen schieten in een kramp. Een veranderkramp. En net als in de sport, is zo'n kramp zo overheersend dat je niet verder kunt spelen. En juist dat spelen heeft het onderwijs zo nodig. Ik zou zeggen tegen iedereen in het onderwijs: bedenk iedere dag waarom je dit beroep hebt gekozen. Want het is een prachtig vak: leerkracht (mooi woord ook trouwens). En kijk voor inspiratie en om je moed te voeden nog eens naar de prachtige, melancholische documentaire 'Ê