Misschien moet die vraag wel zijn: wat wijst de weg? Want met dat 'wie' komen er allerlei vragen naar boven waarvan de antwoorden door diverse religies worden geclaimd. Het woord 'wat' is ook al tricky want dat suggereert ook dat er meer is tussen hemel en aarde. Naar mijn idee - en dat is gevormd door wat ik hoor en zie en lees, niet in de laatste plaats de boeken over bijna-dood ervaringen - is er wel degelijk sprake van meer tussen hemel en aarde. Maar om dat nou te gaan claimen onder een of andere naam...
Als we er nou eens van uitgaan dat de weg zichzelf wijst. Zoals een rivier zijn eigen pad baant. En ja, dan gaat die weg automatisch meanderen. Dat lijkt misschien een omweg, maar in mijn optiek is dat het mooiste dat je kan overkomen. Het zet je - met zoveel woorden - weer even terug op aarde. Zo van: 'je dacht wel dat je daar direct naartoe kon, maar voordat je daar aankomt is het goed dat je eerst nog een paar dingen ziet en ervaart'. Zoiets.
Een weg die zichzelf wijst heeft iets van moeiteloosheid. Zoals het water van een rivier zich ook niet druk maakt over waar het langs komt en of dat nou wel zo'n goed idee is. Het stroomt; verder heeft het daar geen mening over. Probeer je maar eens in te denken het zou zijn als wij wat meer zo zouden leven. Best een klusje hoor, dat geeft ik meteen toe. Ik probeer het iedere dag weer en elke dag opnieuw hou ik mezelf voor dat loslaten de weg is. Niks anders. Niet meer moeten, niet meer zullen. Gewoon zien wat er komt en daarin mee gaan. 
Dat betekent niet dat je alles maar over je heen laat komen. Integendeel. de kunst is om heel goed te kijken, te luisteren, te voelen, te ervaren. Naar buiten en naar binnen. Want wat stroomt vertelt je voortdurend van alles - vraag maar aan iemand die verstand heeft van water. Go with the flow is dus echt geen gekke gedachte. Maar wel een die vraagt om een continu zoeken van het evenwicht tussen overgave, meebewegen en oplettendheid. Want misschien ontdek je in die stroom wel een paradijselijk eilandje waar je even helemaal tot rust kunt komen. Waar je nieuwe inspiratie opdoet zodat je vol betekenis je reis weer kunt voortzetten. En dat maakt je tot een wijze en aangename reisgenoot voor alle andere reizigers.

Vorig jaar mocht ik workshops kernwaarden doen met het team van een basisschool die het onderwijs opnieuw uitvindt. Tijdens die workshops ontdekken de leden van het team zelf wat hun kernwaarden zijn. Ik fungeer slechts als - oneerbiedig gezegd - doorgeefluik. Een van de kernwaarden die ze kozen is innerlijk weten. Hulde!
Er was een tijd dat wij veel meer op ons innerlijk kompas durfden te vertrouwen. Zoals bijvoorbeeld de Aboriginals dat duizenden jaren lang deden. In zijn boek The Songlines vertelt Bruce Chatwin uitgebreid daarover. In The New York Times review of Books staat een prachtig artikel over het boek. The songlines zijn onzichtbare paden door heel Australië - ze worden ook dream tracks genoemd - die worden verteld door songs, verhalen, dans en schilderkunst. Aan de hand van deze dream tracks vonden en vinden uiteenlopende Aboriginal-volken - zelfs als ze verschillende talen spreken, hun weg dwars door Australië. Soms over honderden kilometers.
Hoewel het essentieel is om de songlines te kennen, is het intuïtief weten minstens zo belangrijk. Je kent de weg aan de hand van het lied, maar je intuïtie is minstens zo belangrijk om je op het juiste spoor te houden. Vraag maar aan degene die de dream tracks hebben gelopen. Of lees het boek van Bruce Chatwin. 
Je kunt nog zo veel kennis hebben, als je innerlijk weten niet werkt heb je geen kompas voor je leven. Waar baseer je je levenskeuzes op? Hoe beoordeel je of mensen okay zijn of niet? Hoe weet je of je je nog prettig voelt - in je relatie, in je werk, in je leven? En hoe kun je eigenlijk zaken doen als je innerlijk weten niet werkt of als je dat zoveel mogelijk het zwijgen oplegt? Tuurlijk, je kunt van alles dichttimmeren met forse contracten en tot in detail uitgewerkt overeenkomsten. Maar is dat niet vaak een uitnodiging om te kijken waar de mazen zitten?
Kennis is macht. Zegt het spreekwoord. En dat geeft meteen aan wat de zwakte is. Want macht corrumpeert. Wie macht heeft, legt de intuïtie vaak het zwijgen op. Veel te lastig, want vraagt voortdurend luisteren. En wie macht heeft, spreekt meestal liever. Misschien wordt het tijd dat we de stilte wat vaker opzoeken. Want dan groeit de kans dat de stem van het innerlijk weten zich laat horen. En ik ben heel erg blij dat er een groeiend aantal onderwijsinstellingen is dat daar de mogelijkheden voor schept. 

Het onderbuikgevoel. Iets op je lever hebben. In hart en nieren. Vlinders in je buik. Nou en of die buik van ons kan spreken. Angst, zenuwen, van alles kan zomaar op je darmen slaan. Denk maar even terug aan een situatie waarin je bang was, of nerveus - bijvoorbeeld voor een sollicitatiegesprek.
Onze buik spreekt. Dat is duidelijk. Maar wie luistert er anno 2015 nog echt naar de buik? En wat doe je als je begrijpt wat je buik vertelt? Want luisteren is één, je buikinstructies opvolgen is nog een heel ander verhaal. Dat vraagt moed, het vraagt de wil om keuzes te maken die misschien wel lang niet door iedereen begrepen worden. Probeer maar eens aan iemand die vooral vanuit de ratio leeft uit te leggen dat je buik gesproken heeft en dat je de buikraad graag opvolgt. Hmm.
Toch is het buikgevoel een onontkoombare factor in alles wat we doen. Zelfs op het niveau van de boardroom. Ik vraag me wel eens af hoeveel besluiten daar uiteindelijk op basis van de intuïtie - het spreken van de buik - worden genomen. Nadat alle feiten, cijfers; alle gegevens van het manamentdashboard. alle marktinformatie en doelgroepenkennis op een rij zijn gezet. Want je kunt nog zoveel weten, echt iets zinnigs over de toekomst zeggen kan bijna niemand. En juist op het hoogste niveau in grote organisaties zie je nogal eens dat de beste besluiten zijn genomen op basis van intuïtie. Vaak tegen de heersende opinie in.
Jammer genoeg is de buikspreekkunst bepaald geen factor van belang op management- en directieniveau. Laat staan dat bestuurders, directieleden en anderen op hoge posities wordt geleerd om ook intuïtie als een factor van belang mee te nemen in hun beslissingen. Bewust. Dat zou vragen om een ander soort bewustzijn in de boardrooms, en dat is nog maar dunnetjes gezaaid - hoewel je misschien wel voorzichtig mag beweren dat het aan het groeien is.
Het zou prachtig zijn als het spreken van de buik een serieuze plek zou krijgen in ons eigen functioneren en in dat van samenleving en bedrijfsleven - bijzonder trouwens hoe in die beide woorden het begrip 'leven' een plek heeft. Leven is onmogelijk zonder buik. Als we meer en beter leren luisteren en interpreteren en opvolgen wat de buik ons zegt, worden we zelf en daarmee de wereld om ons heen een stuk beter. Ben benieuwd welk boardroom daarmee durft te beginnen.

Ooit schreef ik over het echt bestaande plaatsje 'Nothing' ergens in de VS. De afgelopen tijd is er voor mij een dimensie bij dat 'nothing' gekomen. Een nieuw begrip dat prachtig verwoordt hoe we het leven kunnen leven: door te leren omgaan met groundlessness. Want hoe je het ook wendt of keert, ten diepste hebben we nooit en nergens echt grond onder onze voeten.
En die wetenschap, dat besef zouden we ten diepste kunnen leven. Ik heb het uiteraard niet zelf verzonnen, dat groundlessness. Het komt van Pema Chödrön, een vrouwelijke Amerikaanse zen-boeddhiste. Ze schrijft er uitvoerig over in haar boek (nou ja, boekje - het is niet dik, maar wel heel vol :-) Living beautifully - with uncertainty and change. Het mooie daarvan vind ik dat ze je eigenlijk niks nieuws vertelt, maar wel opnieuw naar de dingen, naar het leven, naar je zijn, je welzijn en je betekenis voor anderen laat kijken.
Juist het besef dat niets zeker is, dat je dus alleen maar in het moment kunt leven en je bewust kunt zijn (en dat is een heldere keuze) van je betekenis daarin voor iedereen om je heen, maakt dat je afstand kunt nemen van je emoties (ernaar kunt 'kijken') en die kunt leren beschouwen. Daardoor zijn ze niet meer zo bepalend voor hoe je je voelt (en ja, dat klinkt best grappig) en hoe je je manifesteert (je opstelt) ten opzichte van anderen. 
Niet dat ik nou meteen die kunst perfect beheers. En dat hoeft ook niet. Pema leert je ook dat je vergevingsgezind naar jezelf kunt zijn. Dat maakt het leven een stuk lichter. 
Op het moment dat je het inzicht krijgt, beseft dat je leeft in één groot veld van onzekerheid en dat je je realiseert dat je je betekenis ontleent aan wie je bent voor anderen, weet je ook dat je zelf die betekenis kunt vormen, inhoud kunt geven. En dat zoiets vooral een kwestie is van jezelf niet belangrijk vinden en vooral ook niet te serieus nemen. Daarmee schep je ruimte - voor jezelf om te zijn wie je echt bent en voor de ander om zich echt aan jou te laten zien, zoals hij- of zijzelf echt is. Wat je dan zeker weet (en dat is dan een van de weinige zekerheden) is dat er verbindingen ontstaan die in alle opzichten universeel zijn. Want dat weet ik dan weer wel zeker: we maken allemaal deel uit van hetzelfde universum en daarin zijn we allemaal verbonden.