Mijn ouders komen beide uit een grote familie. Dat was in het tijdperk waarin zij zijn geboren heel normaal. Anno 2013 denken we bij grote gezinnen vooral aan ouders met een religieuze achtergrond. Streng protestants, islamitisch, katholiek (ja, die zijn er nog). Ouders kortom, die het krijgen van veel kinderen zien als onderdeel van een heilige opdracht. Hoewel velen zo'n opvatting als volstrekt achterhaald beschouwen, zit er ook wel een mooie kant aan. Man en vrouw werken samen aan een hoger doel. Een heilige missie. Dat kan van grote betekenis zijn voor de diepte en de kracht van hun relatie. Helaas is in de praktijk vaak juist te zien dat deze opdracht in religieuze context ook veel zaken meebrengt die bepalend zijn in de verhouding tussen man en vrouw. Kort gezegd: de man regeert en de vrouw dient. En dat werpt een heel ander licht op de totstandkoming van die grote gezinnen. De goede uitzonderingen uiteraard daargelaten.
De meer praktische noodzaak van het hebben van veel kinderen is er al lang niet meer. Vadertje Staat (Drees) zorgt voor ons. Tenminste, voorlopig nog wel een tijdje. Wie gaat praten met kinderen uit grote gezinnen, komt vaak een sterk gevoel van harmonie tegen. De oudere kinderen zorgen voor de jonkies, de ouders - vooral de moeder - zorgt voor de organisatie en pa zorgt voor het inkomen. Heel traditioneel. Vaak hebben kinderen uit zo'n groot gezin een hechte band met elkaar. Mijn vader heeft met zijn broers en zussen ieder jaar een familiebijeenkomst. Een hele dag met elkaar en partners. Een kleine twintig mannen en vrouwen in leeftijd variërend van boven de tachtig tot begin zestig. Er is niemand gescheiden, ook al bijzonder.
Familiezaken worden vaak lastig als er sprake is van een scheiding. Ik las vandaag over de Dappere Dino's. Dat is een interventieprogramma voor kinderen in groep 3 en 4 van gescheiden ouders. Het feit dat er voor deze doelgroep een specifieke interventie is, zegt al genoeg. Voor kinderen van 6, 7, 8 jaar zijn familiezaken bijna niet uit te leggen. Verstandelijk kunnen ze nog absoluut niet bevatten wat er gebeurt (dus ze kunnen het niet rationaliseren) terwijl ze emotioneel een forse knauw krijgen. 
De sporen van een scheiding gaan nooit meer weg. Dat hoeft niet erg te zijn, maar het is wel iets om rekening mee te houden. Ik zie het om me heen, bij vrienden en bij familie. Ook kinderen die al wat ouder zijn, kunnen het spoor aardig bijster raken als de communicatie rondom zo'n familiezaak te weinig aandacht krijgt. 
Daarom de vraag: zou het niet goed zijn als partners (m/v, m/m, v/v) de relatie wat meer als een heilige missie beschouwen? Vanuit welke al dan niet religieuze invalshoek dan ook? En zou het niet mooi zijn als ze het heilige vuur - waarmee de relatie ongetwijfeld ooit begon - brandend proberen te houden als er kinderen zijn? En natuurlijk mag het zo nu en dan knetteren en vonken. Niks mis mee. Maar als de gloed bijna verdwijnt, moet er allereerst wat nieuw hout op, lijk mij. Dus niet bij de geringste verkilling op zoek gaan naar een nieuwe haard. Voor je 't weet heb je dan een gespecialiseerde advocaat nodig. In familiezaken, ja.

De dag begint om een uur of vijf, zes. Als het licht wordt. Een snelle wasbeurt bij de wagen of in het toiletgedeelte van het 'station service'. Lading checken. Banden controleren. Truck starten. En dan kilometers vreten. 
Wie via de Route du Soleil naar het Zuiden en een paar weken later weer naar het Noorden trekt, kan er niet omheen: de 'camions'. Gestaag en beschaafd rijden ze naar hun bestemming. Met groenten, vlees, bakstenen, hout, computers, auto's, machine-onderdelen, koeien, kippen, varkens, zonnebanken, porcelein, brugdelen en wat al niet meer. 
Vele jaren geleden mocht ik het vervolg van de campagne 'Zonder transport staat alles stil' maken. En de zin vat het allemaal prachtig samen. Dat viel me des te meer op toen we naar onze goede vrienden van de Roulottes reden. Het vrachtvervoer is een essentieel deel van onze economie. En natuurlijk is het goed om daar kritisch naar te kijken - varkens hier fokken, naar Parma brengen voor de slacht en ham en vervolgens weer verpakt terugbrengen alleen vanwege het etiketje 'Prosciutto di Parma' is ten diepste volstrekt absurd - maar dat neemt niet weg dat er dag in dag uit tienduizenden truckers inzetten om ons aan de dingen te helpen die we in meer of mindere mate nodig hebben.
Hoewel onze rit maar een heel, heel beperkt beeld geeft, valt me op hoe beheerst al die mannen en een groeiend aantal vrouwen rijden. Als het gaat om afstand houden, elkaar een handje helpen - seintje met groot licht als de ene truck de andere inhaalt - kunnen veel automobilisten nog van de truckers leren. En ik heb de stellige indruk dat de solidariteit en het meestal veilige rijden door vrachtwagenchauffeurs van alle Europese nationaliteiten gedeeld wordt. Ik zie althans geen verschillen tussen het rijgedrag van Spanjaarden, Fransen, Britten, Ieren, Tsjechen, Italianen, Portugezen, Finnen, Slovaken, Polen, Roemenen en Bulgaren in hun trucks. 
Misschien is het een idee dat de bestuurders van 'gewone' wagens dat rijgedrag eens wat vaker als voorbeeld nemen. Het zou het Nederlandse verkeer een stuk veraangenamen. 

Geef een klein kind een mooie ballon en deze stelling wordt direct bewezen. Vasthouden zit er vroeg in bij ons. Het wordt er dan ook al van jongsaf aan in gehamerd. Als je goede resultaten behaalt op school, klinkt het 'je bent op de goede weg, hou het vast'. Zijn je sportscores goed: doorgaan op dezelfde lijn. Blink je uit in wiskunde: niet versagen! Ben je een kunstenaar in de dop: vooral doorgaan.
Toch leert het leven je in toenemende mate als je ouder wordt, dat loslaten een - vergeef met de woordspeling - onlosmakelijk deel uitmaakt van groeien, van ontwikkeling. Onze dochters bijvoorbeeld hebben we deze zomer enorm moeten loslaten. De een zit met vriend in Indonesië; de ander met een vriendin op Gran Canaria. Natuurlijk hebben we contact via de moderne communicatiemiddelen, maar toch - ze zijn (erg) ver weg. 
Vorige week zaten we ook middenin zo'n proces van loslaten zonder omkeerbaarheid. Het  afscheid van een goede vriendin in het prachtige kerkje van Oostzaan. Het loslaten - in dit geval voor de laatste reis; deze vriendin reisde erg veel, veelal naar Afrika - is dan onontkoombaar en onomkeerbaar. Het wordt met rituelen en verhalen omkleed, waardoor het niet alleen draaglijk wordt, maar ook schoonheid krijgt. 
Laten we een sprongetje maken. Naar de tijd waarin we leven. Recessie. Economische crisis. Dat gaat eigenlijk ook over niets anders dan loslaten. Van verwachtingen. Van zekerheden. Van uitgestippelde paden en ingecalculeerde loopbaanstappen. Het schijnt dat zelfs de beter gesitueerden inmiddels met enige regelmaat aankloppen bij de schuldsanering.
Veel mensen hebben het in deze tijden niet makkelijk. Heel soms voel ik zelfs een piepkleine steek van jaloezie ten opzichte van al die vrienden met een reguliere baan en dus een vast inkomen. Hoewel ook voor hen geldt dat de zekerheden van pakweg tien, vijftien jaar geleden zijn verdampt. Als bijvoorbeeld het vak CKV zou verdwijnen zit een aantal van onze vrienden met een levensgroot vraagstuk. Gelukkig is dat niet gebeurd (wat mij betreft zou dat vak trouwens een veel groter aandeel moeten hebben in het onderwijs - maar daar kom ik nog wel eens op terug).
Loslaten is goed. Zoals je als kersverse ouders je prille kind vol vertrouwen in de handen van je vader of moeder of goede vriend of vriendin legt, zo mag er in het algemeen ook wel wat meer overgave komen. De periode waarin we nu zitten dwingt ons daar regelmatig toe. Wat mij betreft moeten we dat koesteren. Op de schaal van wat er echt belangrijk is, zijn de meeste dingen die we willen vasthouden namelijk echt niet zo heel eg belangrijk. Zeker nu ook steeds vaker uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat materie eigenlijk niet bestaat en dat alles aan alles verbonden. 
En dat is dan wat mij betreft een troostende gedachte: als alles en iedereen aan elkaar verbonden is kun je makkelijker loslaten. Je bent verbonden en daar kun je - hoe je het ook wendt of keert - niet van loskomen. 

Een mens kan blij zijn met de kleinste dingen. Denk maar aan je verjaardagen als kind. Soms zaten er cadeaus bij die qua geldelijke waarde misschien weinig voorstelden, maar waar je toch ontzettend blij mee was. Blijdschap zit heel vaak in niet-materiële zaken. En dat is maar goed ook. Wat er gebeurt als het alleen gekoppeld is aan materiële zaken, zie je bij sommige rijke kinderen en volwassenen. Die zijn soms verslaafd aan kopen, aan de kick van het hebben. Daar zit geen blijdschap in, hoogstens een roes. En dat is vooral triest. Doet me denken aan de erg grappige en tegelijkertijd dieptrieste documentaire 'The queen of Versailles' over een superrijk stel dat een Versailles-achtig huis (nou ja huis... paleis) laat bouwen. Ondertussen ziet de eigenaar zijn imperium teloor gaan en zijn vermogen verdampen. Het gezin wordt gevolgd terwijl dit gebeurt en dat leidt zo nu en dan tot hilarische taferelen. Zo bezoekt de vrouw des huizes een vriendin en daarvoor moet ze een auto huren. Aan de balie van de autoverhuurmaatschappij vraagt ze voor de zekerheid nog even of er echt geen chauffeur bij zit...
Het grootste verschil tussen blijdschap en geluk is dat je blijdschap kunt delen. Een overwinning vier je samen en dan is iedereen blij. Een geluksgevoel is allereerst en bovenal individueel. Je kunt nou eenmaal niet zeggen: nu gaan we samen even heel gelukkig zijn. Natuurlijk kun je dat wel willen en misschien ben je dat soms ook wel heel even, maar in het streven naar geluk moet je toch vooral je eigen weg volgen. 
Een ander aspect is dat je voor blijdschap vaak iets moet zijn (jarig) of doen (winnen). Voor een geluksgevoel moet je vooral veel laten. Eigenlijk alles. Geluk is een gevoel dat jou vindt als je je ervoor openstelt. Het is niet iets dat je afdwingt of met hard ploeteren kunt realiseren. Voor geluk geldt het absolute 'minder is meer'.
Je zou denken dat dat het gemakkelijker maakt. Was dat maar waar. Als je je echt gelukkig voelt, heb je ten diepste een gevoel van volledige verbondenheid met alles en iedereen. Het gevoel dat beschreven wordt door mensen met een bijna-doodervaring. Tijd bestaat niet meer en je maakt deel uit van één groot en volmaakt gelukkig geheel. Je zou er als levende bijna jaloers op worden. Je ziet dat mensen met die ervaring ook een enorme zwaai aan hun leven geven. Alle ballast gooien ze overboord. Zij hebben even mogen proeven van het ultieme geluk. Van het gevoel van totale verbondenheid, van 'alles maar dan ook werkelijk alles is goed'.
Lastig hoor, zulke mensen die je continu vertellen dat je echt wel gelukkig kunt worden. Aan de andere kant hebben we juist nu zulke mensen heel hard nodig. Zij zullen je ook in crisistijd niet verder de put in praten, maar een boodschap laten horen die echt belangrijk is: geluk zit in jezelf. Je moet het er alleen nog even uithalen. En daar moet je dan weer niets voor doen. Alleen maar laten. Een van de principes van de Tao: Wei wu wei. Doen door niet te doen. Daar word je zelf blij van en de mensen om je heen ook.