Wie is er gek?

Vrijdagavond, Monnickendam. Mijn jongste dochter, haar vriend en ik zitten aan het scherm gekluisterd. In tijden niet zo'n beklemmende film gezien. Fenomenale acteerprestatie van hoofdrolspeler Michael Shannon die volstrekt overtuigende een man neerzet die langzaam gek lijkt te worden. Apocalyptische dromen, aanzwellende donder en bliksem die niemand anders ziet, olie-achtige regendruppels, achterdocht en natuurlijk een hond die zich ineens anders lijkt te gedragen. Tel daarbij nog een dove dochter van een jaar of vijf en een lieve vrouw die ineens haar man zet veranderen. Onvergetelijk.
Wat ik nog het meest briljant vind aan deze film is dat je je volkomen kunt verplaatsen in de logica van de hoofdrolspeler. De keuzes die hij maakt worden door de - boze - buitenwereld niet begrepen, maar als kijker ga je helemaal mee in zijn gedachtenwereld.
Een jaar of twintig geleden kreeg ik een kijkje in de wereld van mensen met een psychische stoornis. Een instelling voor deze doelgroep had een nieuwe wervingscampagne met brochure nodig. Men ging in op mijn suggestie om een boekje te maken met verhalen uit de psychiatrie. En zo kwam het dat ik twee dagen lang met allerlei begeleiders uit die organisatie mocht praten en hun ervaringen mocht optekenen. Zo kwam ik al snel tot de ontdekking dat er maar een heel dun lijntje loopt tussen normaal en 'gek'. Er hoeft maar dát te gebeuren en je komt zelf aan de minder prettige kant van die lijn terecht. Want geloof me, als je het onderscheid tussen werkelijkheid en fictie niet meer kunt maken, leef je in een hel. Wie kun je nog vertrouwen? Wat is echt en hoe weet je dat het echt is? Die stemmen in je hoofd geven je allerlei opdrachten; moet je die uitvoeren of niet? Zijn je vrienden, vriendinnen echt ineens allemaal monsters? En wat als je het leven echt verschrikkelijk vindt en (zoals een van de meisjes in de Britse Wallander-serie zei: de een haat drop, de ander haat muziek, ik haat nou eenmaal het leven) alleen maar het zwart ziet om je heen? En bedenk dan ook dat al die mensen met psychische problemen of ziektes ook weer andere mensen om zich heen hebben die moeten leren leven met zo iemand.
Het verhaal van leven tussen realiteit en fictie is prachtig verteld in 'Take shelter'. Dus of je nou gek bent of normaal; hoe mensen je ook zien, ga die film zien. Hier en daar doodeng, maar zo'n inkijkje in de geest van iemand die apocalyptische beelden ervaart, krijg je niet vaak.