Waarom groeien er geen olifanten aan bomen?

Hoe weet een uienzaadje dat het een ui gaat worden? En niet bijvoorbeeld een tomaat of een kameel? Hoe weet de pas bevruchte eicel van een chimpansee dat die zich moet gaan delen tot er een mini-chimpanseetje ter wereld komt? En niet een kameleon? Hoe weet het zaad van een eik dat het zo'n type boom moet worden en later eikeltjes gaat produceren? En geen jonge olifantjes?
Het zijn vragen die kinderen zouden kunnen stellen. Vanuit de wetenschap hebben we daar vaak heldere antwoorden op. Maar het blijkt steeds vaker dat die uitleg niet meer toereikend is. Een simpel voorbeeld: alle cellen in je lichaam vernieuwen zich. In een razend tempo. Je bent dus in geen enkel opzicht meer het meisje of jongetje dat je pakweg zes jaar na je geboorte was. Werkelijk alles is vernieuwd - geen cel in je lijf is nog van toen. En toch voelt het alsof je bent die je toen ook was. Dezelfde Nathalie, Peter, Mustafa, Samira als toen. 
Dat heeft te maken met je denkkracht, met je herinneringen, met beelden, gevoelens, geuren, kleuren, smaken die zich in je geheugen hebben genesteld. Herinneringen. Maar wat zijn dat dan: gedachten, herinneringen? Die kun je niet pakken. Je kunt ze ook niet zichtbaar maken. Hoogstens zie je de elektrische activiteit die we dankzij de wetenschap op bepaalde plekken in de hersenen zichtbaar kunnen maken. Maar dat zijn stroompjes - geen gedachten. Als het denken ophoudt, dan gebeurt er iets bijzonders. 
De Amerikaanse neurochirurg Eben Alexander was zeven dagen bijna dood. Zijn hersenactiviteit stond bijna op nul. Dit weekend stond een interview met hem in Trouw. Hij vertelt daarin over zijn ervaring en het boek (Proof of heaven) dat hij daarover schreef. Voor alle duidelijkheid: we hebben het hier over een hersenspecialist die les gaf aan Harvard Medical School.
Zijn belangrijkste conclusie is dat we met onze wetenschappelijke modellen en theorieën volstrekt niet in staat zijn om zulke ervaringen te verklaren. Ze zijn alleen te begrijpen als je ervan uitgaat dat ons bewustzijn, onze geest voor haar functioneren de hersenen niet nodig heeft. Het bewustzijn maakt gebruik van onze hersenen als we in leven zijn, maar dat is van tijdelijke aard. Als ons lichaam stopt, gaat ons bewustzijn door. Is het daarmee van ons, dat bewustzijn? Jazeker, van ons allemaal; alles en iedereen. Het is universeel; niemand is ervan uitgesloten. Voor dr. Alexander was zijn diepe coma een 'life changing experience' die hij nu met de wereld deelt. 
Het goede nieuws is dat je er niet per se een bijna dood ervaring voor nodig hebt. Iedereen die echt met bewustzijn aan de slag gaat, kan ervaren wat Eben Alexander ervoer: dat iedereen en alles met elkaar verbonden is en dat die verbinding 'liefde' heet. Het zijn de momenten waarop je een diepgaand geluksgevoel ervaart. Dat is voor heel veel mensen - en zeker klassiek denkende wetenschappers - misschien een rare gedachte. Misschien wel net zo raar als het idee dat er olifanten aan bomen zouden kunnen groeien.