Mijn mem en heit maakten het beide mee: de oorlog. Ze hebben er niet heel veel over verteld. Mijn moeder woonde dichtbij het vliegveld van Leeuwarden en moest geregeld onder de schoolbanken schuilen voor de bommenregens. Tegen het einde van de oorlog werden ze in het westen van Friesland gehuisvest omdat het te gevaarlijk werd. Mijn vader vertelde dat zijn vader - mijn pake - een tijdlang gevluchte onderduikers heeft gehuisvest en dat de Duitsers die wel zochten op hun boerderij, maar ze gelukkig nooit hebben gevonden.
De oorlog was in ons gezin geen groot thema. Ik weet nog dat mijn vader heel boos werd toen ik als puber een gebroken geweertje op mijn lange zwarte jas droeg. Mijn vader was niet vaak boos, dus dat maakte indruk. Het geweertje bleef overigens wel.
Elke oorlog begint in jezelf. In je visie, in je gevoelswereld, in je gedachten, je frustraties, je verliezen, je excessieve wil om te winnen. Verzin het maar. Interne strijd is prima, maar de oorlog in jezelf kun je nooit winnen. Die verlies je altijd als je niet bereid bent om te zien wat die oorlog echt is.
Jezelf ontoorlogen betekent alles onder ogen durven zien. Alles erkennen wat er in je is, ook al is het ontzettend lelijk of wreed of grimmig. Als je bereid bent om het te zien, te herkennen en erkennen, verandert het al. Er sluipt mildheid in je. Omdat je tegelijk beseft dat het maar een deel van je is. En dat je het soms - en misschien wel steeds vaker - kunt sturen.
En wees eerlijk tegen jezelf over je roteigenschappen, je nare trekken, je slechte gewoontes, je verslavingen en je vreselijke valkuilen. Alleen keihard eerlijk tegen jezelf durft te zijn kun je jezelf ontoorlogen.
Het wordt trouwens wel tijd ook dat we daarmee beginnen. In een samenleving waar elk mini-conflictje in de - social - media dreigt te worden uitgevochten moeten we onszelf ontoorlogen. Onszelf onder ogen durven zien. Ja, onszelf! Niet de ander - dat is veel te makkelijk. Een ander kun je misschien letterlijk of figuurlijk ontwapenen, maar jezelf ontoorlogen dat is toch echt een 'inside job'
Het levert jezelf overigens wel heel veel op. Inzicht natuurlijk. Ontspanning. Wat je bij jezelf erkent, zul je vaak ook bij een ander herkennen. Er ontstaat begrip en daardoor nogal eens een betere verstandhouding (mooi woord is dat trouwens - de houding van je verstand). Je verhoudt je gemakkelijker tot de ander omdat je beter met jezelf overweg kunt. En naarmate je zelf meer ontoorlogd bent, zul je ook steeds meer mensen om je heen daarmee besmetten. Ze voelen zich prettig in je nabijheid. Er gaat iets van je uit dat ze aangenaam vinden. Het tegendeel van strijd. Het gevoel van ruimte, van totaal jezelf mogen zijn bij diegene.
Dus ga de strijd aan met jezelf door jezelf te ontoorlogen. Klinkt misschien tegenstrijdig, maar het brengt vrede. Eerst in jezelf en daarna in de mensen met wie je in aanraking komt.