Het recht om te mislukken

Bovenstaande afbeelding is geen grap. Er bestaat echt een Instituut voor Briljante Mislukkingen. En terecht, want uit de grootste mislukkingen komen vaak de meest briljante ideeën en ontdekkingen voort. Op de website die bij de afbeelding hoort staat ook een prachtig verhaal over hoe Proctor & Gamble faliekant miskleunde met de introductie van een schoonmaakmiddel met chloor. Goed voor een gegarandeerde gulle lach, die site. ontdekkingen voort. En was Columbus niet ooit op weg om een snellere handelsroute te ontdekken naar de Oost?
Als je het aan mij vraagt zou iedere school en iedere bedrijf zo'n instituut of Brilliant Failures moeten hebben. In mini-vorm dan. De memoblaadjes van 3M bijvoorbeeld zijn ook het gevolg van een mislukking. De reden waarom ik over dit thema schrijf is eenvoudig: we hebben een veel te grote angst ontwikkeld voor mislukkingen. Terwijl de geschiedenis ons leert dat juist mislukkingen bijna een garantie zijn voor vooruitgang en vaak ook succes.
Maar wat doen we hier: we ontwikkelen een onderwijsbeleid waarin mislukken zo ongeveer 'ausradiert' is. Bijna alles in het onderwijs is gericht op het handhaven van het niveau waarop het kind nou eenmaal is geïndiceerd. Door CITO, NIO of welk onderzoeks/testinstituut ook. Ik vind dat een verschrikkelijke ontwikkeling. Waarom? Het redeneert veel te sterk vanuit een indeling in groepen, in niveaus. Het draait om gelijkschakeling en veel te weinig om onderscheid en individualiteit. Het uitgangspunt is beheersbaarheid en indeling en daarmee wordt heel veel creativiteit, inventiviteit en vooral ook persoonlijke ontwikkeling weggeknuppeld. In zijn boek 'Inspiration' beschrijft dr Wayne Dyer hoe hij eerst twee keer struikelde over het vak biologie op zijn middelbare school. Tot er een docente kwam die simpelweg tegen hem zei: 'Wayne, ik weet dat je het kunt.' Die overtuiging en het feit dat ze hem tijdens de lessen zo nu en dan een ondersteunende blik toewierp, was genoeg om van een drie naar een acht te gaan voor dat vak.
In het onderwijs moet ruimte zijn voor echt contact, voor elkaar echt leren kennen. Dat maakt het voor de klas staan veel boeiender en dat maakt ook het in de klas zitten (of staan of rondlopen) veel aantrekkelijker. Het vraagt wel dat we de bestaande structuren eens kritisch onder de loep nemen. Het vraagt dat we bereid zijn om een aantal mislukkingen in het onderwijs te zien en te erkennen. Het vraagt ook de wil om juist van die mislukkingen te leren. En ze niet zo lang te laten voortduren dat er grote groepen leerlingen en docenten de dupe van worden.
Bovendien wil ik ervoor pleiten om op alle plekken waar mensen worden opgeleid om in het onderwijs terecht te komen, lessen op te nemen waarin het recht om te mislukken centraal staat. Dat zal onder meer tot gevolg hebben dat deze mensen met een glimlach naar hun eigen mislukkingen kijken. En bovenal dat ze hun leerlingen zullen stimuleren om zaken uit te proberen, om ver te gaan, om te gaan exploreren en experimenteren. Dat er dan wel eens iets fout is het beste moment om te leren. Voor iedereen. Kijk nog maar eens op die website. Of lees de historie van briljante wetenschappers als Einstein, Nobel, Edison of een aantal ontdekkingsreizigers er maar eens op na. Mislukken moet. Dus wat mij betreft staat het binnenkort in het mission statement van ieder onderwijsinstituut.