Het Matteuseffect

Voor wie het nog niet opgevallen is: de wereld heeft al heel lang last van het Matteüseffect. Eerlijk gezegd had ik er zelf nog nooit van gehoord, maar een week of twee geleden werd het begrip bij mij geïntroduceerd. In Zandvoort, tijdens een bespreking over een prachtige nieuw hulpmiddel voor het basisonderwijs (nee, verder ga ik hier geen reclame maken...). Het Matteüseffect is voor het onderwijs in de jaren '70 beschreven door Keith Stanovich. hij deed onderzoek naar taalverwerving (dus hoe je een taal aanleert) en taalachterstand. Tijdens dat onderzoek deed hij een nogal schokkende ontdekking die hij het Matteüseffect noemde: 'zij die vroeg de kunst van het lezen aanleren, dragen dit succes mee en zullen als oudere leerlingen sneller teksten voor gevorderden kunnen lezen en begrijpen; zij die van in het begin falen, bouwen een levenslange achterstand op die zich uitbreidt naar alle leerprocessen. Dit is te wijten aan het feit dat kinderen die minder makkelijk leren lezen, ook effectief minder gaan lezen, en zo nog minder het leerproces doormaken. De kloof tussen deze kinderen en hun leeftijdsgenoten zal steeds groter worden. De taalachterstand zal ook leiden tot vroeger schoolverlaten, waardoor zij ook in hun volwassen leven een blijvende achterstand meedragen die zich zal uiten op sociaal en economisch vlak.' (bron: Wikipedia) Of, zoals Matteüs het zei: "Want wie heeft zal nog meer krijgen, en wel in overvloed, maar wie niets heeft, hem zal zelfs wat hij heeft nog worden ontnomen."
Daar zit een fundamentele oneerlijkheid in die ik om me heen enorm zie groeien. En niet alleen in het onderwijs. Al in de jaren '90 riep ik op de bureaus waar ik toen werkte dat Nederland onderhevig is aan een ernstige vorm van veramerikanisering. Het kapitalistische ondernemerschap moest en zou in de hele samenleving de overhand krijgen. En zo zijn al onze nutsvoorzieningen, collectieve zorgvoorzieningen, pensioenen en vele vele andere basisbehoeften zoals ons onderwijs verkwanseld. Dat doet onmiddellijk een beroep op de Dagobert Duckhormonen van een groot een aantal mensen. Een voorbeeldje: Amarantis (need I say more). Nou vooruit, nog één: ABN AMRO. De overheid grijpt - terecht - in, als zulke rampen zich aandienen. Maar wie krijgt de rekening daarvan gepresenteerd? Juist, wij. En ik ben erg bang dat daarvan dan een versterkende werking uitgaat op het Matteüseffect in de hele samenleving. Arme armen...