Het lesje van de bonobo

Gisteren waren we in De Nieuwe Kerk waar de reizende expositie van World Press Photo is gestart. Prachtige werken die zo ongeveer het hele leven en de dood bestrijken en dan wereldwijd. De winnende foto heeft inmiddels al in alle belangrijke media gestaan. Voor wie hem gemist heeft: van op de rug gefotografeerd zie je een stel mensen staan op het strand met hun gezicht richting zee, midden in de nacht met een heldere maan. Een aantal van hen houdt een mobiele telefoon in de lucht, je ziet de schermpjes oplichten. Het gaat om een groep bootvluchtelingen die probeert contact te krijgen met het thuisfront (schrijnend genoeg een zeer toepasselijke benaming). Een episch beeld.
Er is veel ellende te zien en ook die is steeds op indrukwekkende wijze in beeld gebracht. Zoals de Iraanse ter dood veroordeelde die - in het besef van zijn naderende terechtstelling - nog even troost vindt op de schouder van zijn beul. Als je alle beelden van de misère goed op je in zou laten werken, loop je wel de kans om nogal mistroostig de kerk te verlaten.
Maar gelukkig zijn daar ook de foto's van de bonobo. Deze mensaap is net als de chimpansee zeer direct familie van ons mensen. De bonobo leeft in Congo, aan de Zuidkant van de Kongostroom. De Nederlandse bioloog Frans de Waal schreef een boek over ze waarbij de Nederlandse fotograaf Frans Lanting foto's maakte.  De vergelijkingen van De Waal tussen het gedrag van mensen en andere diersoorten hebben hem wereldberoemd gemaakt.
Wij kunnen nog heel wat leren van de bonobo. 
Zo zijn alle bonobo-gemeenschappen matriarchaten. De vrouwen zijn er dus de baas. Bonobo's zijn slimme dieren - vandaar ook dat ze voor het moedermodel hebben gekozen in hun samenleving. Seksen doen ze ook voor hun plezier en om iets goed te maken. Geweld komt in hun samenleving nauwelijks voor en als het al tot een kleine eruptie komt, is het niet zo heel erg serieus. Als een bonobo haar hoofd schudt, weet je dat je fout zit. Dus qua non-verbale communicatie zijn ze ook behoorlijk helder. Je zou dan zeggen dat er bij deze apen (zelf)bewustzijn is.
Dat hebben olifanten trouwens ook, volgens een recenter onderzoek van Frans de Waal. Misschien zouden de leiders van onze landen zijn boek 'The Age of Empathy' eens moeten lezen over rouwende olifanten, dankbare walvissen en hulpvaardige dolfijnen. De subtitel is 'Nature's lessons for a kinder society' en ik kan me niet anders voorstellen dan dat de hele bonobo-familie het daar hartgrondig mee eens is.