De meeste mensen houden van structuur. Zelfs bij degenen die zeggen daar een hekel aan te hebben, die liever chaos en wanorde om zich heen zien, ontkomen niet aan vormen van structuur. Ieder van ons zit op een bepaalde manier vastgemetseld, dichtgetimmerd, in beton gegoten. En allemaal willen we op een bepaald moment, vroeger of later in ons leven, ons losrukken uit die gietmal, die muur, dat timmerwerk. 
Vaak voelt dat als een gevecht. Een strijd die je moet winnen om vooruit te komen. Om het leven te kunnen leven zoals jij dat wilt. Met jouw keuzes gebaseerd op jouw opvattingen en jouw waarden. Bij sommige mensen duurt die strijd een leven lang. Omdat het deel geworden is van hoe ze zich manifesteren. Vechten voor wat jij belangrijk vindt kan het gevoel geven dat je echt leeft. Dat je ertoe doet. Dat je gezien en gewaardeerd wordt. 
Het nadeel van dat vechten, van het beuken tegen die muren is dat het de wereld verdeelt. Die strijd vervreemdt je van een deel van de mensen om je heen. Zij kunnen je niet meer volgen. Daarmee schep je dus dualiteit. Je bent vooral bezig met anders zijn dan de anderen - bewust of onbewust. En het lijkt natuurlijk ook of we allemaal anders zijn dan de ander. Individualiteit staat bij ons hoog in het vaandel.
Jezelf ontmetselen betekent dat je de andere optie kiest. Dat je niet kijkt naar wat ons onderscheidt, maar naar wat ons verbindt. Wat jou hetzelfde maakt als die ander. Wie die ander ook is. Dat werkt verbindend. Dat werkt ook begrip in de hand. En het maakt dat je op een betere manier naar jezelf en je omstandigheden kunt kijken. Als je ziet dat jij ook die ander bent, maakt dat je nederig (in de goede zin van het woord) en dankbaar.
Zou het niet prachtig zijn als er in samenleving en politiek wat meer ontmetseld zou worden. Als mensen op belangrijke posities - waar dan ook - zichzelf eens buiten het 'frame' zouden beschouwen? Zichzelf eens uit het beton van de bestaande structuren zouden scheuren en dan langzaam maar zeker zouden ontdekken dat het niet gaat om de verschillen, maar om de verbinding. Om het diepe besef dat jij en ik dezelfde zijn. En dat het tijd wordt om eens heel goed naar onze overeenkomsten te kijken. Wie echt verschil wil maken, zou daarmee moeten beginnen. 

​Ach was ik maar een twijfelaar.
Dan stond de rij met vragen altijd klaar.
Wat is echt en wat is waar?
Ik weet het nooit en is dat raar?

Niet het meest populaire type mensen, die twijfelaars. Je weet nooit wat je aan ze hebt. Denk je eindelijk met z'n allen linksaf te gaan, komt die twijfelaar weer met de vraag wat er eigenlijk mis is met rechtsaf en of we het daar dan toch niet even ook over zouden moeten hebben. Lastig, lastig. Tijdrovend en contraproductief. 
Althans, zo lijkt het. Vaak krijgen we het idee dat de zekeren de wereld runnen. De mensen die het allemaal weten. Die laten zien en horen dat ze snappen hoe het moet. Want daar hebben ze voor geleerd. En ze weten dat haarfijn toe te passen in de systemen die we daarvoor in de loop van de decennia hebben ingericht. Praktische puzzelaars die het pas moeilijk krijgen als er één of meer stukjes blijken te missen.
Want zekerheden kunnen door een zuchtje wind plotseling enorme onzekerheden worden. Er hoeft maar dát te gebeuren en alles waarvan we dachten dat het klopte, zijgt als een net iets te luchtige pudding ineen. Ingewikkeld, want dan ga je jezelf ongewild een hele hoop vragen stellen. En vragen stellen - dat is al bijna twijfelen.
Waarom dan toch jezelf onttwijfelen? Eenvoudigweg omdat je dan gaat leven vanuit de zekerheid dat niets zeker is. Niet qua grote gebeurtenissen en ook niet in de kleinere dingen. Jezelf onttwijfelen wil zeggen dat je het 'niet-weten' als uitgangspunt neemt. Dat je dus leeft met de zekerheid van het onverwachte. Dat je leert daarmee om te gaan. Dat je je laat drijven op de golven van het leven en zo nu en dan een beetje bijstuurt. Geen verzet. Niet tegen de stroom in. Maar wel heel goed blijven kijken, luisteren, voelen, er-varen.
Je zou dat kunnen zien als de kern van de Tao. De wetenschap dat er van alles op je pad komt en dat je daarmee leert omgaan. Dat je koestert wat het je brengt en geeft en dat je met een glimlach loslaat wanneer het neemt. 
Niet dat het altijd makkelijk is. Zeker niet; het is een levenslange les. Maar het leven zo zien, zo leven helpt enorm om jezelf te onttwijfelen. En het leert je geweldig volledig in het leven te staan. Open voor wat er komt en bereid om met een klein rukje aan het roer de goede kant op te sturen. Om te ontdekken wat er na die volgende bocht in de levensrivier weer komt.  

Brildragers hebben het maar makkelijk. Hoe je je dag wilt zien, laat je gewoon afhangen van de bril die je opzet. Positief. Of negatief. Meer smaken zijn er eigenlijk niet, want alles wat daartussen zit is nuance. En nuance is lastig, want subtiel. Dus zijn we vaak maar liever een zeikerd. Of een positivo. 
Het effect van een bril is best groot. Als het licht fel is, zet je een zonnebril op. Dat verzacht en filtert. Hoef je niet zo te knijpen. En als je een bril (of lenzen) moet dragen vanwege de staat van je ogen, weet je dat nog beter. Die bril bepaalt hoe je de dingen ziet. 
Al met al heb je - wat ook de staat van je ogen is, de keuze: jij bepaalt hoe je het leven ziet. Zoet of zuur. Zwart of wit. Halfleeg of halfvol. Gevuld met tegenslagen of met mogelijkheden. Vol mislukkingen of rijk aan successen. Met een groot zwart gat of zo nu en dan een dipje. Daarmee wil ik overigens niemand tekort doen. Als je depressief bent heb je hulp nodig om je weg daaruit te vinden. Als je grote liefde veel te vroeg Alzheimer krijgt, is het niet meer dan logisch dat je daar een tijdlang heel verdrietig om bent. En als je ziet dat het bergafwaarts gaat  met je kind en je werkelijk alles hebt gedaan om te helpen, is je frustratie, boosheid en verdriet ook begrijpelijk.
Wat mij opvalt is dat veel mensen die echt diepe ellende hebben meegemaakt en dus alle reden hebben om het leven maar miserabel te vinden, dat juist niet doen. Omdat ze het diepste zwart hebben gezien en doorgemaakt, weten ze juist het wit, het licht(e) zo goed te zien en te benoemen. Dat is op z'n zachtst gezegd bewonderenswaardig. Zij stellen zichzelf in staat om steeds weer de waarde van het leven in al z'n facetten te zien en te voelen. Zij zijn kampioen zichzelf ontzeiken. Dat stadium zijn ze ver, ver voorbij.
Dus denk eens wat vaker aan die mensen. Je hebt er vast wel een paar in je omgeving. Die mensen waarvan je denkt: 'Hoe kan je in vredesnaam doorgaan als je dit hebt meegemaakt'. Ik hoor het een paar jaar geleden een vrouw die als kind jarenlang werd misbruikt, nog zeggen: 'Ik ben nu gelukkig'. Dus begin met jezelf ontzeiken. Er is werkelijk geen enkele reden te verzinnen waarom het nodig is, dat zeiken. En nee, 'volksaard' is geen excuus.
Dus zet die andere bril op. Begin met jezelf te ontzeiken. Dat is voor jezelf en voor mensen om je heen een stuk prettiger. Je gaat je er beter door voelen en dat straal je dan ook uit naar anderen. Je wordt er beter gezelschap door. En als je het blijft oefenen merk je op een gegeven moment dan mensen terug gaan glimlachen. Want optimisme werkt aanstekelijk. Het mag dan wel eens lijken of de zeikerds gelijk hebben; de praktijk bewijst het tegendeel.

Er zijn veel omgevingen waar het in je voordeel werkt als je goed gebekt bent. Je woordje klaar hebben; iemand van repliek dienen, ad rem zijn, je niet in een hoek laten lullen. Ik heb het een beetje geleerd toen ik in Amsterdam kwam wonen. Maar meestal lieten mijn gesprekspartners me verbaal alle hoeken van de kamer zien. Als niet zo heel erg primaire plattelandsFries vroeg dat in het begin best wel wat aanpassingsvermogen. Gelukkig kreeg ik langzaam maar zeker ook door dat niet iedereen goed gebekt hoeft te zijn. Sommige mensen zijn nou eenmaal niet zo primair. Die hebben andere kwaliteiten.
Voordat je gaat blaffen, kan het namelijk meestal geen kwaad om ook even goed te luisteren. Jezelf ontblaffen schept de ruimte om te luisteren. Allereerst naar jezelf. Wat gebeurt er met je? Hoe voelt het? Wat voel je eigenlijk? En wat vind je daarvan? 
Wij mensen kunnen van een afstandje naar onszelf kijken en dat is een prachtige eigenschap die helaas niet overal even populair is. In een samenleving (heet trouwens niet voor niets zo - samen leven) die vooral kijkt naar imago, uitstraling en je verbale capaciteiten staat het luisteren en het observeren tamelijk laag in de hiërarchie van persoonlijke kwaliteiten die tellen. Met andere woorden: je bent populair; wordt gezien als sterk; misschien zelfs als leider als je een blaffer bent.
Jezelf ontblaffen schept de ruimte voor jezelf en voor anderen. Je creëert openingen voor echt leiderschap. Luisterend leiderschap zou ik dat willen, omdat dienend (of dienstbaar) leiderschap wat passief klinkt. Luisteren is een activiteit, dus dat moet je dóen. 
Als je jezelf ontblaft, kun je dus meer gaan luisteren. Daardoor kom je dichterbij de ander. Er ontstaat begrip voor de geschiedenis, het verhaal van de ander. Je vooroordeel smelt weg. En daarmee verandert ook je houding, je opstelling ten opzichte van die ander. In de ruimte die dan ontstaat kun je elkaar vinden. Op die manier zijn de grootste kloven tussen mensen overbrugd. De historie staat bol van de voorbeelden daarvan.
Dus start met jezelf ontblaffen. Naast allerlei nieuwe inzichten en meer verbondenheid met de ander, levert het je misschien ook wel nieuwe vrienden en kennissen op. Bovendien stemt het je milder over jezelf en over de wereld om je heen. En mildheid hebben we hard nodig in een wereld die polariseert en waarin de blaffers nog veel te vaak de boventoon voeren. (foto: Christina Gottardi - Unsplash)

Grappig woord - ontmaskeren. Zowel in het Frans, als het Duits en Engels is het bijna hetzelfde qua schrijfwijze en helemaal hetzelfde qua betekenis. Arracher le masque à quelqu'un - iemand het masker afrukken. Er zijn dagen dat ik het graag zou doen. Maar velen onder ons hebben dat liever niet. 'Oh please no, don't throw of my mask!'
Ontmaskeren heeft altijd iets mysterieus. Dat heeft natuurlijk te maken met het fenomeen masker. Maar misschien ook wel omdat je dit woord associeert met misdaad. Het lijkt erop dat wanneer je iemand ontmaskert, je haar of zijn echte persoonlijkheid ziet. Wat overigens in de meeste gevallen niet zo is. Want wie leeft er nou echt helemaal, voor 100% maskerloos?
Toch zou het prachtig zijn als we onszelf wat meer zouden ontmaskeren. Als we wat echter, wat meer onszelf zouden worden. Dat is misschien niet altijd prettig voor de mensen om je heen, voor de collega's, voor je vriendengroep of voor je familie. Maar probeer je maar eens voor te stellen hoe het zou zijn wanneer mensen - bijvoorbeeld in politiek of bedrijfsleven - hun ware gezicht zouden tonen. Wanneer ze zouden zeggen wat ze echt vinden - hoe lelijk of onaardig, bozig, verdrietig, gefrustreerd, vriendelijk of lief of grappig dat ook maar zou zijn.
Maar ja, dat masker hebben we niet voor niets opgezet. Het levert ons veel op. Of - en dat is ook heel begrijpelijk - het maakt het leven leefbaar, behapbaar, veilig. Daar komt bij dat we al van jongsaf aan leren dat het soms beter is om niet te zeggen en niet te tonen wat we echt vinden. (Gerard van Maasakkers heeft daar een prachtig liedje over: 'Bloemen zijn rood'.)
Toch loont het om jezelf langzaam maar zeker te ontmaskeren. Om geen status te ontlenen aan wat anderen van je te verwachten, maar vooral te leven naar wat je van jezelf verwacht. Naar wat echt bij jou past. Toegegeven, dat zal niet altijd even makkelijk zijn. Het zal wel eens een confrontatie of een teleurstelling opleveren. Maar de kans is levensgroot dat het je veel meer oplevert dan dat het je kost. Plezier. Avontuur. Inspiratie. Mensen die spontaan naar je lachen. Een geweldig gesprek met een kind. Een spontane ontmoeting op straat of in de supermarkt. Genieten van bijna niets. En soms een diepgevoeld geluksmoment. Omdat er niets meer in de weg staat van jou en wat je beleeft.

Wij leven met z'n allen in een ernstig verbale samenleving. Wie goed gebekt is, is vrijwel direct in het voordeel in een maatschappij waar vooral de woorden die iemand uitspreekt worden beoordeeld, veroordeeld of gewaardeerd. Al jaren bevindt het begrijpend lezen in het onderwijs zich op een hellend vlak. Het komt er dus op neer dat onze kinderen en onze jongeren steeds minder goed snappen wat ze lezen. En als je al niet begrijpt wat je leest - wat over het algemeen in een lager tempo gaat dan spreken - kun je dan wel goed begrijpen wat er gezegd wordt?
Zou het niet eens tijd worden dat we wat minder lullen en wat meer zeggen? Dat we ook in onze verbale communicatie wat traagheid brengen? Wat meer overweging en wat minder mening? Wat meer twijfel en vragen en wat minder krachttermen? Een beschaving toont haar gezicht vooral via de taal en je zou je kunnen afvragen of ons lagelandengezicht er de laatste jaren mooier op wordt.
Daarom hou ik hier een pleidooi om jezelf meer te gaan ontlullen. Om woorden te wegen voordat je de woorden gaat zeggen. Om de verbale primaire reacties achterwege te laten omdat die nou eenmaal vooral - vanwege hun leeftijd en ontwikkelingsfase - thuishoren bij peuters en kleuters. Het goede is ook dat met jezelf ontlullen automatisch ook het luisteren veel meer ruimte krijgt. En wie luistert leert. Het zou toch een prachtige stap; wat zeg ik: sprong vooruit zijn als we dat meer gaan doen. De tijd nemen om onze oren en daarmee ons hart wat meer open te zetten. 
Jezelf ontlullen vraagt zelfdiscipline. De wereld waarin we leven lijkt steeds meer (reactie)snelheid​ te vragen. Het digitale leven is vluchtig en kan heel gemakkelijk leiden tot oppervlakkigheid. Het lijkt al snel goed genoeg. Maar onder de snelle respons ligt nog een heel gebied wat we maar zelden aanboren. En laat dat nou net het terrein zijn dat ons echt vooruithelpt. Dat ons dieper, soms zelfs diepgaand inzicht verschaft. In plaats van instant oplossingen. 
Dus wees wat minder verbaal. Kies voor wat meer verhaal. Door jezelf te ontlullen. Door wat minder woorden en wat meer stiltes. Door niet alle ruimte te vullen, maar die gewoon lekker zo te laten. Je zult zien dat die zich vult met dieper weten, met helderder inzichten en met meer wijsheid. 

nHet leven besmet ons. Voortdurend. Met van alles. In het groot en in in het klein. Vaak. Minder vaak. Maar het gebeurt iedereen. Meningen kunnen ons besmetten. De liefde kan het doen. En de haat net zo goed. De woede. Maar ook de compassie. Een hartverwarmend gebaar. Onze zelfkritiek. De blik van een voorbijganger. Het oordeel van je partner. Van een leraar. Van een rechter. Of van een politicus.
Besmet raken is onontkoombaar. En in veel gevallen is het ook goed. En mooi. Het brengt je verder. Of zorgt er juist voor dat je even pas op de plaats maakt. Stil staat bij wat er met je gebeurt. Of bij de vraag waarom er juist niets met je gebeurt. 
De groten van deze aarde brachten grote veranderingen teweeg doordat ze besmet raakten. Met een overtuiging. Een inzicht. Een visie op hoe onrecht de wereld uit geholpen kon worden. Een idee over hoe je mensen meer met elkaar in verbinding brengt. Of met de aarde. Het universum. Hun verleden. 
Natuurlijk, er zijn ook duizenden voorbeelden van slechte besmettingen. Het is niet zo moeilijk om virussen in de vorm van ideeën op mensen los te laten. Als je ze een beetje goed verpakt, worden ze makkelijk opgepakt. Al helemaal als er dan ook nog een groep aan wordt gekoppeld die de schuld van iets of liever alles is. Zulke virussen grijpen maar al te gemakkelijk om zich heen. Mensen raken maar al te graag besmet met simplificatie en overdrijving. Dat smoort het eigen kritische denkvermogen.
Maar jezelf ontsmetten, hoe doe je dat dan? Er zijn nou eenmaal geen pompjes waarmee je verkeerde ideeën wegwast. Er zijn geen simpele middeltjes die het kritisch denkvermogen verdubbelen. Dus jezelf ontsmetten is iets dat je zelf moet doen. Moeilijk is het niet. Iedereen die tot tien kan tellen, kan het. 
Jezelf ontsmetten begint met luisteren. Heel goed luisteren. Wat hoor je echt? En wat hoor je bij jezelf? Hoe klinkt het en hoe is de weerklank bij jou? Wil je hier echt mee besmet raken? Word je er blij van? Geeft het je energie? Wil je er anderen graag over vertellen? In mee laten delen? Geeft het je een gevoel van verbondenheid? Weekt het je los van de dagelijkse beslommeringen? Maakt het iets in je los dat je het gevoel dat je boven jezelf kunt uitstijgen? Dat je iets kunt betekenen?
Als het antwoord op zulke vragen 'ja', dan zijn het topbesmettingen. Die moet je omarmen. Die brengen jou en meestal ook anderen verder. En als je intuïtief een 'nee' voelt, ga er dan niet in mee. Wat je aanvoelt, klopt. En als je ernaar luistert, leer je het verschil tussen goed en slechte besmettingen herkennen. Daar heb je je hele leven wat aan.
Jezelf ontsmetten. Luisteren. Tot tien tellen voordat je antwoordt. Of een mening deelt. Vragen stellen. Durven twijfelen. Je eigen plan trekken. Jouw koers volgen. Leren zien wat de volgende stap is. Toelaten. Loslaten. Op je gevoel durven afgaan. Snappen dat het soms mistig is, maar dat die mist ook weer optrekt. En dat de kans groot is dat je dan een prachtig nieuw landschap ziet. Die kans hoe je nooit meer te missen als je jezelf durft te ontsmetten.

Er zijn zoveel dingen waarvoor we onszelf bewust of onbewust straffen. Niet goed genoeg zijn. Niet genoeg je best hebben gedaan. Te weinig ambitie. Teveel ambitie. Te meegaand zijn. Te star zijn. Onaardig zijn. Te aardig zijn. Honderden, duizenden beelden die we van onszelf hebben. Semi-transparantie doeken met beelden die we over onszelf heen draperen. Zodat de echte ik, het echte zelf maar niet te zien is.
We geselen onszelf met de imago's die we van onszelf maken. Elke indruk geeft een afdruk. Meer of minder blijvend. En meestal met een onprettige afdronk. Want mag dat eigenlijk: blij zijn met jezelf? Mag je vinden dat je een goed en mooi mens bent? En als je dan eindelijk zo ver bent dat je dat tegen jezelf durft te zeggen, durf je dat dan ook aan ander te zeggen? Of uit te stralen? Of in praktijk te brengen? Voor je 't weet ben je te vol van jezelf. Nou dat kan dus niet. Echt onmogelijk. Je kunt hoogstens te vol zijn van het beeld dat je van jezelf wilt overbrengen. En vervolgens bijzonder teleurgesteld raken als mensen daar niet blij mee zijn. Weer een leuke reden om jezelf te straffen.
Het goede nieuws is: je mag jezelf ontstraffen. Dat slechte zelfbeeld is nergens voor nodig. Tuurlijk, het zal een reden en een achtergrond hebben. Begrijpelijk. Maar je hoeft er niet koste wat koste aan vast te houden. Je verliest namelijk niets als je jezelf ontstraft. Je hebt er alleen maar bij te winnen.
Begin met een eenvoudige oefening: zie eens wat je allemaal al goed doet. Maak er voor mijn part een lijstje van. Vul dat elke dag aan. Je zult zien dat het veel langer wordt dat je ooit had gedacht. Lees het lijstje elke dag hardop. Dat ben jij. Zo ben jij. Zo goed. Zo vriendelijk. Zo meelevend. Zo... nou ja, vul zelf maar verder in aan de hand van je lijstje.
Hoe vaker je op deze manier naar jezelf kijkt, hoe meer je jezelf ontstraft. En hoe leuker je wordt als mens. Want als je je eigen goede kanten leert zien, ga je ook die van de anderen zien. En misschien durf je het op een gegeven moment ook wel tegen die ander te zeggen. Wat zij goed doet. Hoe grappig ze is. Dat hij zo vriendelijk is. En kan luisteren.
Jezelf ontstraffen maakt de wereld een beetje mooier. Het leert je accepteren. En loslaten. En schoonheid waarderen. En daar smachten we diep van binnen vaak naar. Allemaal. 

Hoe ziet je leven eruit als je bevangen bent door angst en vrees? Mensen met angststoornissen - en daar zijn er nogal wat van - kunnen je er alles over vertellen. Hoe het is om niet over straat te durven. Hoe het voelt om niet onder de mensen te willen komen. Hoe je verstijft als je het gevoel krijgt dat je niet mag falen. En hoe je leven kan worden bepaald doordat je diep, diep van binnen steeds bang bent dat je weer verlaten wordt. 
Het merendeel van die mensen leert, vaak met hulp, omgaan met die angsten. Want waar ze ook vandaan komen, wat ook hun historie, uiteindelijk zijn het gevoelens waar je in veel gevallen mee om kunt leren gaan. Je kunt jezelf ontvrezen en daarmee wordt je leven een stuk aangenamer. Je krijgt zelf weer de touwtjes in handen.
Maar jezelf ontvrezen kan nog heel wat stappen verder gaan. Je kunt langzaam maar zeker leren zien dat er eigenlijk bijna niets is om echt bang voor te zijn. Je kunt jezelf afhelpen van het idee dat wanneer je maar zoveel mogelijk controle hebt, het allemaal wel goed zal gaan. Tja, controle. Als je er wat langer over nadenkt is er werkelijk maar bijzonder weinig waar je echt controle over hebt. Iedereen die kinderen heeft, zal dit vast beamen.
Niet dat je nooit bang mag zijn. Angst is goed. Tenminste als die angst een reden heeft. Een logische oorzaak. En het helpt je als je die angst in de ogen kunt zien. Als je beseft dat je bang bent, maar je niet door die angst laat bepalen. Je observeert jezelf. Je staat naast je eigen persoontje en je concludeert 'bang'. Als je er zo mee omgaat, kun je die angst een plek geven. Ermee omgaan. Omdat je 'm snapt. Kunt plaatsen.
Jezelf ontvrezen begint niet met een ontkenning, maar juist met acceptatie. Van het feit dat je angst voelt. Dat je bevreesd bent voor iets. En dat dat okay is. Zodra je dat ervaart, ontstaat er al ruimte. Het mag. Het is niet gek. En de meeste dingen in je lijf gaan gewoon door. Je hart klopt nog steeds. Je ademt. Je kunt je spieren aanspannen en ontspannen. Je denkt. Je knippert me je ogen. Ok, misschien wat zweet in je handen. Een beetje slap ben je misschien ook. En ineens voel je dat het minder wordt. De angst krimpt. En zelf groei je weer een beetje. 
Jezelf ontvrezen begint met jezelf lezen zou je kunnen zeggen. Daar kun je veel van leren. Over jezelf. Over anderen. En over de wereld waarin we leven. 

Zou dat kunnen? Al het slechte uit jezelf halen en gewoon ergens in een grote afvalbak dumpen? Dat je als het ware je mond heel ver open doet, met je linkerarm heel diep naar binnen reikt en dan gewoon kunt voelen wat er allemaal slecht is. Ik stel me zo voor dat het glibberig is, lauwwarm, soms nog een beetje beweegt en ook maar moeilijk los komt. Maar als je genoeg blijft wroeten, wringen, rukken, trekken en draaien - dan lukt het. 
Sta je daar met al het slechte dat je ooit in je had in je handen. Je kijkt er eens naar. Je draait het eens rond, laat het bijna uit je handen glippen. En dan? Dan ben je bijna een beetje teleurgesteld. Is dat het nou? Is dat nou al die narigheid die ik in me heb? Meer niet? 
Je laat nog eens een stevige boer - misschien komt er een klein restje mee en dan kieper je de hele slechte mikmak hop in de afvalbak. Opgelucht en een paar kilo lichter loop je verder. Zo, vanaf dit moment ben je een en al goedheid. Kan niet anders. Olé en laat het leven nu maar komen.
Tja, zo zit het leven dus niet in elkaar. Zonder slechtheid geen goedheid. Zonder zwart geen wit. En zonder Yin geen Yang. Klinkt misschien idioot, maar we hebben het nodig, dat slechte. Alleen al omdat we dan ook kunnen ontslechten. En dat is een heel proces. Duurt je leven lang en zo tegen het einde kun je nog steeds niet zeggen dat je het helemaal beheerst. 
Maar je kunt wel een heel eind komen. 
Hoe doe je dat dan, jezelf ontslechten? Als ik er een handleiding voor had, zou ik die direct online zetten. Kijk, er zijn talloze handleidingen - koran, bijbel, tao te ching, baghavad ghita en alle interpretaties van die geschriften - maar die zijn allemaal nogal multi-interpretabel. Lastig, lastig. Komt een hoop ellende uit voort. En ook heel veel goeds en dat zijn dan de mensen die begrijpen dat het geschrift dat zij omarmen hoogstens een richting geeft; helpt om over het leven na te denken en vooral ook gaat over hoe je in alles liefde kunt zien. 
Als ik aan een soort van handleiding denk die helpt om jezelf te ontslechten, zu daar in hele grote letters L-I-E-F-D-E op staan. De liefde die je kunt voelen. Diepe liefde die je vertelt dat alles de moeite waard is. Die je boosheid in een fractie van een seconde doet wegsmelten. Die alle twijfel wegneemt. Die het weten, de kennis wel honderdduizend keer overstijgt. Die liefde.
Als je dat boek, dat geschrift, die handleiding openslaat zie je niks. Lege pagina's. Honderden achter elkaar. Maar als je heel goed kijkt, zul je zien dat iedere pagina zich langzaam vult. Met jouw verhaal. Met de momenten waarop je die liefde voelde. Met de keren dat je die liefde deelde. De pagina's laten je zien wat er gezegd werd toen je hart sprak. 
De handleiding voor jezelf ontslechten is het misschien wel het enige boek dat alleen maar terugkijkt. Dat zich alleen maar vult met pure liefdesmomenten. Met nabijheid en he verbonden voelen. Dat legt het vast. 
Het zou natuurlijk het allermooiste zijn als iedereen die hoogstpersoonlijke handleiding met ieder ander kon delen. Ter inspiratie. En vooral om die liefde steeds opnieuw te voelen. Want hoe verstopt die bij sommigen ook is, die liefde zit in ieder van ons. Hoeveel dekens, mantels, mist- en modderlagen er ook overheen liggen. Het is er. Die wetenschap hebben we ten diepste allemaal.
Dus laat je eigen handleiding zich langzaam maar zeker vullen. Blader hem door, sla hem na, slurp de woorden en de ervaringen op. Laat jouw geschrift je vullen met alles overstijgende liefde. Je zult merken dat het ontslechten begint. En het wordt pagina na pagina eenvoudiger. Lichter. Luchtiger. Levendiger. Zo ga je steeds beter voelen hoe vol met liefde je leven is. Da's niet alleen mooi maar ook aanstekelijk.  Met een beetje geluk zet je ook anderen op het spoor om zichzelf te ontslechten. Zo begint verandering.